SỬ TRUNG QUỐC - Trang 139

ổn, làm ruộng, trồng trọt; Tô Vũ đành trở về tay không, trên đường lại bị
Hung Nô bắt một lần nữa.
Tô Vũ đi sứ năm 100 thì năm sau (99), tướng Hán là Lí Quảng Lợi và Lí
Lăng thua Hung Nô, Lí Lăng phải tạm đầu hàng đợi cơ hội trả thù, bị Võ đế
giết cả ba họ. Chín năm sau (90), Lí Quảng Lợi cũng thua Hung Nô và phải
đầu hàng nữa.
Tóm lại, mỗi bên đều có thắng, có bại và nạn Hung Nô vẫn chưa dẹp yên.
Trên đường qua Đại Nhục Chi, Tô Vũ nhận thấy ở nước Đại Uyển
(Fergana, phía nam Sogoliané) có một giống ngựa rất hung hăng, gọi là
“hãn huyết mã” (ngựa mà mồ hôi đỏ như máu). Võ đế rất thích loại ngựa
quí đó, phái người đem một ngàn đồng tiền vàng với một con ngựa bằng
vàng để mua hãn huyết mã. Vua Đại Uyển không chịu bán, người đi sứ nổi
giận, xúc phạm vua Đại Uyển, rồi trở về nước, giữa đường bị quân Đại
Uyển phục kích giết. Võ đế bị nhục, phái ngay 30 vạn quân tấn công Đại
Uyển, ba năm chiến đấu mới tới được kinh đô của Đại Uyển. Dân chúng sợ
quá, giết vua để xin đầu hàng và xin tặng ba ngàn con ngựa quí. Trên
đường về, đoàn quân chiến thắng với ba ngàn con ngựa đó làm cho các
nước nhỏ phải kính nể rồi qui phục nhà Hán. Thật là một kết quả bất ngờ.
Thế của nhà Hán ở Tây Vực đã khá vững rồi.
Tuy nhiên người Trung Hoa vẫn phải đề phòng Hung Nô; gây sự bất hòa,
chia rẽ các bộ lạc Hung Nô, dùng đủ mưu mô do thám, phá hoại, nhờ vậy
yên ổn được trong nhiều năm.
Qua đời Tuyên đế, một bộ lạc ở Tây Vực, bộ lạc Ô Tôn, “mắt xanh, râu đỏ,
tướng như loài khỉ”, muốn kết thân với Hán, xin cưới công chúa Trung
Hoa. Thiền Vu Hung Nô hay tin, đưa tối hậu thư: “Đuổi công chúa Hán về
đi, nếu không thì chiến tranh.” Ô Tôn đành phải nhờ Hán che chở. Năm 73
trước Tây lịch, liên quân Hán - Ô Tôn đại thắng quân Hung Nô: 4.000
người chết, 70 vạn ngựa, bò, cừu, lạc đà bị cướp.
Năm sau, Hung Nô tấn công trả thù, thắng được ít trận nhỏ nhưng trong khi
rút quân với chiến lợi phẩm về thì chẳng may bị một cơn bão tuyết, 95%
quân lính chết rét. Lợi dụng tình thế đó, Hán, Ô Tôn và vài kẻ thù khác của
Hung Nô cùng nhau tấn công một lúc: vậy là mùa đông đó, một phần vì