SỬ TRUNG QUỐC - Trang 160

Gia[1] Cát Lượng (Khổng Minh) giúp sức. Lượng giỏi bày mưu, cầm quân,
và rất trung thành, nhưng có lẽ vì ông có đức nhân, nể lời Lưu Bị, bỏ lỡ cơ
hội, có khi phải thiệt hại.
Ông biết rõ số dân và số lính của Thục ít quá, không thể nào tranh hùng với
Ngụy được, nên ông tích cực thu dụng nhân tài, khuyến nông, sửa sang võ
bị, đặc biệt là củng cố hậu phương, vừa mở mang đất đai, vừa thu phục
nhân tâm (như khi chiến thắng một thủ lĩnh bộ lạc là Mạnh Hoạch, ông bắt
sống được Hoạch 7 lần, lại thả 7 lần, khiến Hoạch phải phục ông vả trung
với ông). Nhở chính sách đó, số dân của Thục tăng lên, số lính và thuế
cũng tăng theo.
Ông chủ trương liên kết với Đông Ngô thành cái thế chân vạc mà Ngụy tuy
mạnh nhất, không chiếm hết được Trung Quốc. Nhưng vì một lầm lỗi của
Quan Vũ, (em kết nghĩa của Lưu Bị) và sự nóng nảy phục cừu của Lưu Bị
mà Thục mất đất Kinh Châu, mất tình hòa hảo với Ngô. Từ đó thế chân vạc
lung lay. Ngụy đánh Thục thì Ngô không cứu, ngược lại cũng vậy.
Lưu Bị chết, con là A Đẩu nối ngôi, tối tăm, nhu nhược; Lượng mấy lần
đem quân đánh Ngụy, đều không thành công. Khi Lượng chết, Thục không
còn người nào tài giỏi, tướng Ngụy là Tư Mã Chiêu tấn công Thục, diệt
được (263). Thục bị diệt rồi thì số phận của Ngô cũng gần tàn.

Ngô
Tình thế của Ngô còn bất lợi hơn cả Thục. Ngô cũng như Thục đều là
người miền Bắc xuống khai phá miên Nam và miền Tây nên bị thổ dân
không ưa. Miền đất của Ngô nhiều mưa; nhiều đồng lầy, không trồng được
các giống lúa miền Bắc, dân miền Bắc phải tập trồng lúa mùa như người
bản thổ (Thái chẳng hạn); họ cũng phải bỏ việc nuôi cừu và bò mà nuôi heo
và trâu. Nông sản thời đó còn ít, dân sống bằng nghề buôn bán sắt, gỗ. Đất
tuy rộng mà dân còn bán khai, số cũng không đông. Vì vậy khi Tào Phi
xưng đế, Tôn Quyền đã có ý muốn xưng thần với Ngụy, nhưng sau nghe lời
Lỗ Túc lại thôi. Lỗ Túc sáng suốt bảo: “Nhà Hán không thể phục hưng
được, mình chỉ nên giữ cái thế chân vạc ở Giang Đông này mà coi thiên hạ
tranh giành nhau”. Và Tôn Quyền từ đó mới xưng vương, sau lại xưng đế.