SỬ TRUNG QUỐC - Trang 164

biến cố cực kì quan trọng sau này.
Võ đế chết, Huệ đế nối ngôi, ngu tối, để hoàng hậu nắm hết quyền hành. Bà
ta muốn chiếm ngôi của Tấn, giết thái tử. Triệu vương (một vương được Võ
đế phong đất ở Triệu) đem binh về triều đình giết hoàng hậu; một vương
khác ở Hoài Nam đem binh về diệt Triệu vương, thế là loạn bát vương (tám
ông vương, tức như tám chư hầu) nổi lên tranh giành lẫn nhau, ai cũng
muốn chiếm ngôi vua.
Họ chém giết nhau tàn nhẫn, nhờ các rợ Hồ giúp sức, hễ thành công thì sẽ
thướng, kẻ liên kết với rợ Tiên Ti, kẻ với rợ Thác Bạt.
Chưa bao giờ kinh đô đại loạn như vậy. Dân chúng phải tản cư lũ lưọt, hoặc
lên miền biên giới phía bắc, hoặc xuống phía nam.
Thời đó Tây Bắc Trung Hoa có năm rợ nữa gọi là Ngũ Hồ: Hung Nô, Yết
(hoặc Kiết) chủng loại Mông Cổ, Tiên Ti (chủng loại Mãn Châu), Chi và
Khương (chủng loại Tây Tạng). Thấy nhà Tấn có nội loạn, họ vào chiếm
lần lần lưu vực sông Hoàng Hà và đất Trung nguyên.
Trong số Ngũ Hồ, Hung Nô mạnh hơn cả. Một Thiền vu của họ tên là Lưu
Uyên không muốn đánh mướn cho các tướng, các vương (chư hầu) của Tấn
nữa mà muốn dòm ngó ngôi thiên tử của Trung Hoa kia. Ông ta thuyết
phục các bộ lạc rằng giới thượng lưu của Hung Nô cũng văn minh như
người Hán chứ không kém. Chính ông đã học chứ Hán và đọc được các
kinh, thư Trung Hoa. Có người bác bỏ, bảo tuy văn minh nhưng không phải
dòng dõi Hán tộc thì sao lại muốn làm thiên tử của Hán tộc được. Ông bảo
ông họ Lưu, cùng họ với các vua nhà Hán; và lại ông là hậu duệ của Mạo
Đốn, Thiền vu đã kết nghĩa anh em với Hán Cao Tổ, mà từ đó tới nay,
khoảng 500 năm, đã có nhiều Thiền vu cưới công chúa Hán, vậy thì sao lại
không làm thiên tử của Hán được. Vả ông quyết định không dựng một quốc
gia du mục như Mạo Đốn, mà dựng một quốc gia nông nghiệp, với một
triều đại Hán.
Ông lập một triều đình giống triều đình Trung Hoa, định đô ở Bình Dương
(Bình Thành), phía nam tỉnh Sơn Tây, thu hút được nhiều người Hán, cả
những người trong giới cầm quyền. Dân chúng Hung Nô càng tin ông, ông
bèn xưng đế.