SỬ TRUNG QUỐC - Trang 193

các thủy thủ, và để cho đẹp mắt, cứ khoảng 10 người đàn ông lại xen một
thiếu nữ diễm lệ, y phục rực rỡ, nắm hờ một sợi lụa màu cột vào dây thừng
của bọn đàn ông.
Hai bên bờ, Dạng đế đã cho trồng rất nhiều cây liễu để có bóng mát. Một
đội kị binh cưỡi ngựa phất cờ chạy theo; dân chúng chen chúc nhau ra coi.
Đoàn thuyền qua rồi mà hương còn phảng phất trong không khí trên cả
chục dặm.
Ông vua độc tài mà nghệ sĩ đó rất thích xây cất cung điện. Ở kinh đô Lạc
Dương, vườn Tây Uyển trong cung, chung quanh trồng toàn thông và liễu
cổ thụ, mùa xuân tới, các lối đi trong vườn như phủ đầy một lớp cánh hoa
đào và hoa mai; mùa thu lá rụng hết, ông bắt dân lấy lụa màu cắt thành lá
và cánh hoa, treo lên cành; hễ lụa nhạt màu thì thay lụa mới.
Nệm yên ngựa đoàn kị binh đi hộ vệ ông, cánh buồm đoàn long thuyền của
ông cũng bằng lụa. Đầu xuân, nhà nào ở hai bên bờ sông Dương Tử cũng lo
cắt lụa để cung cấp cho triều đình. Xa xỉ tới bực đó!
Dạng đế còn một tật nữa là ham dùng binh, đánh rợ Đột Quyết, bình nước
Lâm Ấp (Chiêm Thành), phá nước Thổ Cốc Hồn (nay là tỉnh Thanh Hải),
bắt các nước đó phải thần phục. Tai hại nhất là chiến tranh với Triều Tiên.
Phải chuẩn bị tấn công cả bằng đường bộ lẫn đường biển, rất hao tốn. Ông
bắt tất cả các phú gia trong nước bỏ tiền ra mua ngựa cho đủ số 10 vạn con,
sắm binh khí thật tốt; mặt khác phải đóng 300 chiến hạm, 5 vạn cỗ binh xa;
ông trưng dụng mấy triệu người vừa là binh sĩ, vừa để phục dịch binh sĩ, ba
lần xuất quân, hao binh tổn tướng rất nhiều mà ba lần thất bại.
Do đó mà cùng kiệt sức lực của dân, trong ngoài đều ta oán, trộm cướp nổi
dậy khắp nơi. Trên một chục hào kiệt chiếm cứ mỗi người một nơi, tự xưng
vương, loạn hơn hồi Tần Nhị Thế. Ai cũng thấy vận của nhà Tùy sắp hết.
Triều đình đem quân đi dẹp loạn thì quân lính đào ngũ theo dân. Trong khi
đó Dạng đế vẫn vui thú trong cung, không quan tâm tới việc nước, bọn cận
thần không dám cho ông ta biết sự thực, sợ ông ta nổi giận. Ngay quan
thượng thư bộ binh cũng báo tình hình “rất tốt đẹp, chỉ có những bọn ăn
cướp, bọn giặc cỏ sẽ dẹp được”.
Đã vậy, kẻ cầm quyền lại tàn bạo. Tướng Vương Thế Sung đi dẹp loạn ở