của họ ở Quảng Châu.
- Chiến tranh Triều Tiên. Triều Tiên chỉ thần phục Trung Hoa bề ngoài thôi,
chứ vẫn âm thầm chống. Tùy Dạng đế đã đem quân trừng phạt nhưng đại
bại. Vào khoảng cuối đời Đường Thái Tôn, Triều Tiên loạn, một vị đại thần
tiếm ngôi, rồi đem quân đánh một nước nhỏ, nước Tân La, cũng phụ thuộc
Trung Hoa. Tân La cầu cứu Đường Thái Tôn. Thái tôn đích thân đem quân
đi đánh Triều Tiên. Cũng dùng cả hải quân lẫn lục quân; một đạo vượt biển
vào gần vàm sông Áp Lục, một đạo theo đường bộ vòng lên phía Bắc, đánh
xuống Liêu Dương. Thắng được nhiều trận lớn, rồi vây thành An Thị ở bán
đảo Liêu Đông, 63 ngày không hạ nổi, quân Đường phải rút về trước khi
mùa đông tới.
Chiến tranh đó không đạt được mục đích là trừng trị loạn thần tiếm ngôi
mặc dầu chiếm được Liêu Dương và nhiều thành khác, bắt được 7 vạn
người Triều Tiên đem về làm nô lệ. Theo lệ, 7 vạn nô lệ đó sẽ chia cho
tướng sĩ, nhưng Thái tôn không nỡ, thấy họ khóc lóc thảm thiết vì cha con
vợ chồng phải chia nhau, nên bỏ tiền ra chuộc họ và cho họ định cư ở
Trung Quốc, kiếm việc làm ăn.
Bi kịch giành ngôi
Dựng nên nhà Đường, thống nhất giang sơn là công của Thế Dân. Thái tử
Kiến Thành và Tề Vương Nguyên Cát thấy cha quí Thế Dân và các tướng
đều kính trọng, tuân lệnh Thế Dân, sinh lòng ghen ghét, sợ Thế Dân sẽ
giành ngôi của Kiến Thành, nên ton hót với một ái phi của Cao Tổ (Lí
Uyên), vu cho Thế Dân tội này tội nọ; hơn nữa, họ đã 2 lần mưu sát Thế
Dân mà thất bại (một lần đầu độc trong một bữa tiệc, nhưng Thế Dân chỉ
thổ ra máu mà không chết). Họ tính mưu sát lần nữa, Thế Dân biết được,
phải ra tay trước, cùng với Uất Trì Kính Đức núp trong vườn cấm sau cung,
đợi sáng sớm Kiến Thành và Nguyên Cát vào chầu mà bắn chết. Cao Tổ
hay tin ghê gớm đó chỉ lẩm bẩm: “Ta có ngờ đâu tới nông nổi này. Phải làm
gì bây giờ?”. Chính ông ta do dự, nhu nhược, biết bụng dạ xấu của Kiến
Thành mà không ngăn được nên xảy ra bi kịch ấy. Đó là nhược điểm của
chế độ quân chủ phương Đông: hầu hết ông nào cũng nhiều con, và rất ít
ông sáng suốt lựa được người giỏi để truyền ngôi, thành thử con thường
