SỬ TRUNG QUỐC - Trang 218

sao suốt từ đời Nam Bắc triều tới hết đời Đường không kiếm được một giải
pháp nào khác.
Kĩ thuật canh tác đời Đường không tiến bộ hơn các đời trước, nhưng vì đất
đai mở mang thêm ở phương Nam, lưu vực sông Dương Tử, Tứ Xuyên,
nên sự sản xuất cũng tăng theo. Giữa thế kỉ thứ VIII, thời Huyền tôn chưa
bị loạn An Lộc Sơn, số thu nhập của triều đình khá lớn: (theo Eberhard)
trên một triệu tấn lúa để nuôi kinh đô, trả lương quan liêu; 27 triệu tấm lụa
cho triều đình, cung điện và kinh đô; hai triệu quan tiền (mỗi quan là 1.000
đồng tiền đồng) để trả lương và chi tiêu cho quân đội. Số đó lớn hơn đời
Hán nhiều.
Công
Công nghiệp tiến bộ, toàn là tiểu công nghiệp.
Đời Thái tôn, người Trung Hoa học được phép ép mía nấu thành đường của
Ấn Độ; học được cách làm rượu nho (bồ đào tửu) của người Tây Vực
truyền vào (Tây Vực trồng được nho); lại học được cách trồng cây bông vải
của Nam Dương, do đó sản xuất được vải.
Nghề nấu muối, chế trà vẫn là những nguồn lợi lớn. Đời Hán trà còn là xa
xỉ phẩm, chỉ nhà giàu mới dùng; đời Đường trà được trồng nhiều trong
vườn, rồi cách chế, pha mới hoàn bị, thói uống trà mới phổ thông.
Người Trung Hoa đã biết cách sản xuất đồ sứ từ thế kỷ VI hay VII, nhưng
tới đời Đường vẫn chưa chế tạo được thứ sứ trắng; tuy nhiên kỹ thuật đã
tiến bộ lắm, đã nung được nhưng bộ trà (ấm, chén) khá đẹp.
Đáng kể nhất là sự phát minh nghề in.
Đời Hán, Thái Luân chế tạo được giấy; đời Tam Quốc một người dùng
muội (khói) cây thông để chế tạo mực[8], có hai vật đó rồi, người ta nghĩ
đến cách in.
Theo Will Duraut (sách đã dẫn) thì năm 1907, một người Âu, ông Aurel
Stein, tìm được ở Đôn Hoàng (miền Tây Vực, nay là Cam Túc), trong động
“Thiên Phật” (ngàn ông Phật), cuốn sách in cổ nhất hiện nay chúng ta được
biết, tức cuốn kinh Kim Cương, trang cuối có mấy hàng chứ này: “Wang
Chich (?) in ngày... (tức ngày 11-5-868) để phát không, vì nhớ đến công ơn
cha mẹ”. Vậy thuật in xuất hiện trước năm đó đã khá lâu; Theo sách Trung