SỬ TRUNG QUỐC - Trang 249

lần là nhớ, mà đọc rất nhiều sách, thông cả bách gia chi tử, lại du lịch
nhiều, từng trải lắm. Văn thơ hay, là một trong những "bát gia" (Tám nhà
viết cổ văn hay nhất đời Đường và Tống) không ham phú quý, giàu tình
cảm, thương người nghèo (một người thiếu tiền, phải đợ vợ làm nàng hầu
cho vợ Vương lấy chín trăm đồng, Vương hay cho gọi chồng chị ta lại, bảo
dắt vợ về và cứ giữ lấy số tiền). Say đắm lý tưởng, có chí lớn, có bản lĩnh
cao, coi thường thế tục, tự tin lạ lùng. Suốt ngày đêm đọc sách suy tư trứ
tác (khá nhiều), tìm cách cứu vãn quốc gia, không hề quan tâm tới đời sống
hằng ngày chẳng nghĩ tới sự ăn mặc, tắm rửa, óc lúc nào cũng như ở trên
mây, đãng trí lạ lùng: trong một bữa tiệc, chỉ gắp hoài một món đặt trước
mặt mà không đụng tới các món khác, không thay quần áo nếu vợ không
nhắc, mặt mày lem luốc vì cả tuần không rửa. Nhiều người ghét ông, cho là
lập dị, giả dối.
Năm 1058, Vương dâng lên một bức thư trên vạn chữ cho Nhân Tôn đề
nghị biến pháp để cứu vãn quốc gia vì tình hình rất đáng lo, địa chủ được
hưởng nhiều quyền lợi quá, không phải nộp thuế, không phải phục dịch,
còn dân chúng thì nghèo khổ, bị mọi sự áp bức, mà rợ Liêu, rợ Tây Hạ luôn
luôn quấy phá, quốc khố rỗng không. Nhân Tôn thấy tính tình, cách ăn mặc
của Vương kỳ cục, không ưa, không để ý đến bản quốc sách Vương dâng
lên.
Mười năm sau, năm 1068, Vương đã 47 tuổi mới được Thần Tôn trọng tài
bác học, phong làm hàn lâm học sỹ, khiêm chức thị giảng để hầu vua đọc
sách, Thần Tôn mới 20 tuổi nhưng có nhiệt tâm cứu quốc, thường hỏi
Vương về chính sách phú quốc cường binh. Lần lần Vương thuyết phục
được Thần Tôn dùng tân pháp ông đề nghị, và năm 1069, Vương nhận ấn tể
tướng để thi hành biến pháp.
Triều đình chia làm 2 phe, phe vua, Vương gọi là Tân Đảng, được vua tin
nhưng ít có người tài, tận tâm, mà lại có nhiều kẻ vô lại như Lí Định, Đặng
Oản.
Phe chống Vương gọi là Cựu Đảng, cầm đầu là Tư Mã Quang, cựu tể
tướng, đại sứ gia, gồm nhiều nhà nho có tiếng tăm, có đức, có tài, tuy đôi
khi hẹp hòi, thủ cựu như Âu Dương Tu, Hàn Kì, hai anh em họ Tô (Đông