SỬ TRUNG QUỐC - Trang 251

- Phép thi dịch: Vương sáng lập ra một cơ quan coi việc buôn bán gọi là thi
dịch, triều đình bỏ ra 5 triệu đồng và 30 triệu hộc lúa làm vốn. Hàng hoá
nào mà vì đường giao thông trắc trở, tới nơi đã trái mùa, bán không được
thì cơ quan thi dịch mua hết, trả cho người bán một giá phải chăng, không
đến nỗi bị lỗ, nhà nước tích trữ hàng có lợi đợi lúc có giá sẽ bán ra lấy lời.
Nếu thương nhân không muốn bán đứt cho chính phủ thì có thể gởi hàng ở
thị dịch mà vay tiền, nửa năm là mười phân. Như vậy cũng là một cách
giúp thương nhân, họ khỏi phải bán đổ bán tháo, hoắc phải vay lãi nặng
hơn nhiều.
Biện pháp này bị Cựu đảng đã kích mạnh nhất, bảo rằng như vậy là nhà
nước tranh lợi với dân-tức con buôn-tư nhân không sao tranh nổi sẽ phá
sản. Vả lại chưa chắc vì có lợi cho nhà nước vì nhà nước phải dùng nhiều
nhân viên, trả lương cho họ, mà họ không quen việc buôn bán, thiệt cho
công quỹ, hoặc không siêng năng giữ gìn hàng hoá, có khi ăn cắp nữa, và
mất mát hư hại. Lại thêm cái nạn cậy quyền cậy thế, thấy món nào có lợi
thì mượn tên bà con, hoặc cho bọn tay chân mua để hưởng, món nào không
lợi thì bắt chẹt các thương gia không có vây cánh phải mua. Cái tệ này mấy
năm nay chúng ta điều thấy rõ. Và chúng ta sống 9 thế kỷ sau họ Vương.
-Phép quân thâu: dân khỏi phải nộp thuế bằng tiền mà nộp bằng sản vật,
nhà nước cứ tính theo giá trung bình ở mỗi nơi mà thu, rồi bỏ vào thường
bình sương, như vậy đến vụ nộp thuế, dân khỏi bán tháo bán đổ để đóng
thuế. Nhưng mà bọn thừa hành không có lương tâm thì cũng dễ bóc lột dân
bằng cách chê sản vật là xấu mà định giá quá thấp. Tệ đó ngày nay cũng
không tránh khỏi.
-Phép mộ dịch: thời nào dân cung phải làm xâu (đào kinh đắp đường....)mà
không được công xá gì cả, phải tự túc về ăn uống, chỉ nhà quan, nhà chùa,
đàn bà, nhà độc đinh là được miễn dịch, như vậy bất công mà có hại cho
sức sản xuất của dân vì có khi họ phải bỏ công việc đồng áng để phục dịch.
Vương đặt ra thứ tiên miễn dịch, người nào không làm mộ dịch thì nộp một
số tiền để nhà nước mướn người làm thay cho, như vậy thêm công ăn việc
làm cho một số dân thất nghiệp. Những người trước kia được miễn dịch,
bây giờ phải nộp tiền trợ dịch.