SỬ TRUNG QUỐC - Trang 253

với tân pháp, rồi dâng lên Thần Tôn để ban hành trong nước, các học quan
phải theo bộ đó mà dạy, và khi thi thì theo bộ đó mà ra đề thi. Di nhiên các
nhà Nho trong Cựu đảng cho là giải thích bậy. Chúng ta không biết Vương
giải thích ra sao vì sau khi Vương chết, Tam kinh tân nghĩa không một bản
nào được giữ lại.
6. Tân pháp thất bại - Hai đảng tranh nhau.
Tân pháp mới thi hành được 5 năm, thì bị Cựu đảng phản đối mạnh, đại
điền chủ và thương gia ngầm phá, mà dân chúng ngày càng khổ hơn, từng
đoàn đói rách bỏ quê hương, kéo nhau lên kinh đô xin ăn, vua Thần Tôn
tuy vẫn tin Vương An Thạch, phải tạm ngưng chức ông (1074) mà vẫn giữ
lại tay chân của Vương là Lữ Huệ Khanh, Tăng Bố.....nghĩa là chưa bỏ hẳn
tân pháp, và năm sau lại phục chức cho Vương.
Trong lịch sử đông và tây, thời nào cũng vậy khi một nội các không được
tin cậy thì người ta nghĩ đến việc lập một chiến công oanh liệt để làm chủ
dư luận, gây lại uy tín. Vương không để cho lực lượng quốc gia được bồi
dưỡng mạnh mẽ, năm 1075 vội đem quân đánh Tây Hạ, thắng được vài trận
nhỏ, nhưng tiêu hao mất 60 vạn quân, và không biết bao nhiêu tiền của.
Thần Tôn ôm mặt khóc bỏ ăn mấy ngày.
Liêu thừa cơ Trung Hoa bị tổn thương nặng, đòi cắt thêm đất, Vương cắn
răng chịu khuất, cắt cho họ 700 dặm ở Hà Đông, phong trào phản đối nổi
lên càng dữ.
Thất bại ở Bắc, Vương quay về phía Nam, muốn thôn tín Việt Nam. Triều
đình ta (Lý Thân Tôn) ra tay trước. Lý Thường Kiệt và Tôn Đản đem 10
vạn quân chia làm hai đạo, một đạo đánh vào hai châu Khẩu, Liêm (Quảng
Đông), một đạo đánh lên Ưng Châu (Quảng Tây), đại thắng, giết hại cả vạn
quân Tàu. Năm sau Tống muốn phục thù, đem quân xâm lăng nước ta nữa.
Lý Thường Kiệt lại thắng một trận oanh liệt, giết hơn một ngàn quân Tống
trên sông Như Nguyệt (sông Cầu, tỉnh Bắc Ninh ngày nay).
Sau trận đó, Vương bị cắt chức tể tướng, về vườn luôn. Tân pháp vẫn tiếp
tục, nhưng kết quả càng tệ, Thần Tôn buồn rầu chết 1085. Năm sau, Vương
An Thạch cũng chết.
Triết Tôn lên nối ngôi mới có 11 tuổi, Thái hoàng thái hậu (vợ của An Tôn,