SỬ TRUNG QUỐC - Trang 250

Pha, Tử Do), hai anh em họ Trình (Hạo, Di).
Nguồn lợi chính của Trung Hoa là nông sản, nên mới cầm quyền, Vương
An Trạch khuyết trương ngay nông điền, thuỷ lợi, ông dùng những nhà
chuyên môn chứ không dùng những ông cử, ông nghè, bổ làm thuỷ lợi
quan, nên trong 7 năm, diện tích thuỷ lợi tăng lên 36 triệu mẫu(theo Tống
Sử) mỗi mẫu vào khoảng 600 mét vuông.
Ông ghét bọn địa chủ lũng đoạn tài sản trong nước, một mặt đặt ra những
cơ sở kinh doanh để thu lợi cho quốc gia, giảm cái lợi của đại địa chủ, đại
thương gia, một mặt thay đổi chính sách thuế khoá cho được công bằng
hơn, có lợi cho quốc khố hơn.
Ông dùng các biện pháp:
- Phép thanh miêu: mỗi năm 2 mùa, khi lúa còn xanh (thanh miêu), quan
địa phương xem xét tình hình rồi lấy thóc trữ trong kho (gọi là thường bình
sương) cho nông dân vay để chi dùng, tới ngày mùa, gặt hái xong, nông
dân đong thóc trả lại cho nhà nước, thêm 2 ba phân lời mỗi tháng, địa chủ
cho vay thì có khi lãi tới 20 phân mỗi tháng.
Như vậy, số thu nhập của triều đình tăng lên mỗi năm được 20-30% mà dân
nghèo khỏi bị nạn bóc lột.
Chính sách đó rất đúng về lý thuyết mà thất bại khi đem ra thực hành vì kẻ
thừa hành làm bậy. Muốn tỏ ra đắc lực, nhiều kẻ bắt buộc nông dân phải
vay mặc dù họ không cần tiền, cần lúa. Có nơi nông dân nào cũng phải vay
và trả ba chục phân lời trong ba tháng (từ khi lúc xanh cho tới ngày mùa),
không trả nỗi thì bị tịch thu gia sản, bị giam cầm rồi thừa hành báo cáo láo,
nào là dân chúng sung sướng, mang công triều đình, nào là họ tự nguyện
xin vay và luôn luôn trả đủ.
Trái lại, nơi nào mất mùa, dân đói kém, đáng lẽ họ phải xuất lúa kho ra cho
vay thì giữ lại, đem bán chợ đen, nộp chính phủ một ít, còn bao nhiêu bỏ
túi. Thì ra bọn quan lại còn bóc lột hơn bọn điền chủ nữa, xưa cũng như
nay.
Nên kẻ thêm một nguyên nhân thất bại nữa: sự phá hoại ngấm ngầm của
bọn địa chủ mất cái lợi cho vay nặng lãi, chẳng hạn họ lấy lại ruộng không
cho lĩnh canh nữa, nếu tá điền không vay lúa của họ mà vay của nhà nước.