SỬ TRUNG QUỐC - Trang 407

cựu. Nhật ủng hộ phe canh tân. Một tướng Nhật được Triều Tiên nhờ thành
lập một đạo quân tân thức, viên tướng đó trong một vụ gây lộn bị chết. Vậy
là Nhật có cớ để đem quân vô đóng ở kinh đô Triều Tiên. Năm 1884 bọn
lính Nhật xúi phe canh tân nổi loạn, hoàng hậu Triều Tiên bị giết. Triều
Tiên yêu cầu Trung Hoa đem quân qua dẹp loạn giùm. Quân Trung Hoa
qua lập lại được trật tự.
Nhật bèn phản kháng Trung Hoa, nhắc Thanh đình rằng Triều Tiên độc lập,
sao lại can thiệp vào nội bộ của họ. Nhật và Trung điều đình với nhau, cả
hai đều rút quân về, hứa nếu Triều Tiên nhờ một nước nào giúp thì nước đó
phải hỏi ý kiến nước kia trước đã. Vậy là Nhật thắng keo nhì: Bắt Trung
Hoa phải đãi mình ngang hàng, chia quyền với mình ở Triều Tiên.
Năm 1894, đảng Đông học (theo Khổng, Lão, Phật) nổi loạn, Triều Tiên
cầu cứu Trung Quốc, Thanh vội vàng đem quân qua dẹp trong khi quân
Nhật chưa lên đường. Nhật nổi giận, bào Trung Quốc không giữ lời hứa.
Tổng lí nha môn đáp rằng chỉ qua giúp Triều Tiên thôi chứ làm gì đâu, và
sẵn sàng rút quân khỏi Triều Tiên, nếu Nhật cũng rút quân về.
Nhật đã chuẩn bị chiến tranh từ mấy năm trước rồi, bây giờ tấn công quân
Trung Hoa, đuổi khỏi Triều Tiên, rồi tiến cả vào đất Trung Hoa nữa trong
khi hải quân Nhật đánh tan tành hạm đội Bắc dương của Thanh ở gần Uy
Hải Vệ, tung hoành ở Hoàng Hải. Các nước Âu Mĩ ngạc nhiên, sao mà bọn
“lùn” dễ mau cường thịnh như vậy được. Rồi Nhật chiếm luôn Lữ Thuận
(quân cảng vào hạng nhất của Trung Hoa) bán đảo Liêu Đông, đưa hạm đội
xuống Nam chiếm đảo Bành Hồ, tức Đài Loan.
Thanh đình hoảng hốt, xin điều đình. Tháng 3 năm 1899 điều ước Mã Quan
(Shimoneseki) được ký kết giữa Lí Hồng Chương và Y Đằng Bắc Văn
(Nhật) Trung Hoa phải thừa nhận:
1. Thừa nhận Hàn Quốc (Triều Tiên) độc lập, thoát khỏi Trung Quốc.
2. Cắt nhượng cho Nhật nam bộ Phụng Thiên (từ cửa sông Áp Lục đến cửa
sông Liêu), và bán đảo Liêu Đông, nhượng thêm Nhật đảo Đài Loan, đảo
Bành Hổ ờ phía Tây Đài Loan, và các đảo phụ thuộc.
3. Bồi thường 200.000.000 lạng quân phí cho Nhật, tam thời Nhật chiếm
Uy Hải Vệ, đợi Trung Hoa trả đủ khoản rồi sẽ triệt thoái.