SỬ TRUNG QUỐC - Trang 452

khóa đầu được dăm trăm, ( 1) chính họ có công trong việc Bắc phạt sau
này.
Đầu thu năm đó Nga lại gởi qua Borodine ( Trung Hoa gọi là Pháo La
Đình) một người rất giỏi về tổ chức , đã có hồi ở Mỹ . Ông ta dùng Nguyễn
Ái Quốc ( tức Hồ Chí Minh sau này ) làm thư ký riêng, thông ngôn và
phiên dịch, vì Nguyễn thông bốn ngôn ngữ : Hán, Anh, Pháp , Nga
Borodine làm cố vấn kỹ thuật về cách mạng, lập một viện đào tạo một bọn
tuyên truyền để lôi kéo quần chúng. Học viên đều là những người trong
đảng cộng sản Trung Hoa, nhất là trong giới lãnh đạo . Đảng được tổ chức
lại theo Nga, thành từng tổ, thường họp hội nghị ( hội nghị đầu tiên vào đầu
năm 1924) . Trên cùng có ủy ban trung ương thi hành đường lối của đảng .
Borodine thuyết phục Tôn Văn cho phép đảng viên Cộng Sản được vô
Quốc Dân đảng, thành thử đảng này có một hạt nhân mà khi nào nhân (
noyau) của Cộng Sản mà khi nào Quốc Dân đảng thành công thì Cộng Sản
đương nhiên được dự vào việc nước . Đồng thời Nga tuyên bố thừa nhận
Ngoại Mông thuộc lãnh thổ Trung Hoa, hủy bỏ hết các điều ước Trung Hoa
ký với Nga hoàng. Công việc đào tạo cán bộ tuyên truyền của Borodine có
kết quả rất mau. Một cuộc bãi công của công nhân Hỏa xa trên đường Bắc
Kinh – Hán Khẩu xảy ra, nhưng chưa đủ kinh ngjiệm nên bị Ngô Bội Phu (
?) đàn áp kịch liệt, chết rất nhiều, mẵc dầu các tổ chức khác cũng bãi công
để ủng hộ
Sau đó xảy ra cuộc Ngũ táp vận động ( táp là ba mươi : 30-5-1925) Nguyên
do chỉ tại thái độ ngạo mạn, tàn nhẫn của bọn đế quốc . Họ không coi người
Trung Hoa ra gì cả,(2) hơi một chút là chất vấn chính phủ Bắc Kinh, đòi
hỏi bồi thường và bắn xả vào dân bản xứ.
Lần này trong một xưởng dệt ở Thượng Hải, một người thợ Trung Hoa bị
một nhân viên Nhật bắn chết. Hai tuẩn lễ sau, học sinh và thợ thuyền Trung
Hoa ở Thượng Hải làm lễ truy điệu kẻ xấu số và biểu tình phản đối Nhật
trong khu vực tô giới của Anh. Cảnh sát Anh bắn vào đám biểu tình : mười
hai người chết và mười bảy người bị thương.
Dân chúng khắp nơi phẩn nộ ; tại các khắp khu kỷ nghệ và ở Hương Cảng ,
phong trào phản đế nổi lên rầm rộ, thợ đình công ở các xưởng ngoại quốc,