SỬ TRUNG QUỐC - Trang 455

khinh " , và câu này :" Thiên thị tại ngã dân thị , thiên thính tại ngã dân
thính " .
Öng bảo: " Tôi muốn mọi người hiểu thế nào dân chủ, phải hiểu rồi mới bỏ
được cái ý muốn làm hoàng đế đi. Nước ta thành nước Cộng Hòa rồi thì ai
làm hoàng đế? Bốn trăm triệu dân làm hoàng đế? "
Nhưng ông chê chính quyền đại diện. Vì có nhiều thói xấu, mà cho chính
quyền chuyên chế của dân ( vô sản ) như ở Nga tốt hơn. öng muốn rằng dân
là kỹ sư mà chiúnh quyền là cái máy, máy phải mạnh, và viên kỹ sư tức dân
phải có đủ sức để điều khiển máy.
Chủ nghĩa tam dân của ông là dân tộc, dân quyền , dân sinh. Chủ nghĩa dân
tộc chống chính sách xâm lăng của đế quốc Âu Mỹ. Dân tộc nào cũng được
tự g do, bình đẳng và không được xâm phạm đến tự do của dân tộc khác.
Các dân tộc Hán , Mãn, Mông.... phải đoàn kết với nhau để giải thoát Trung
Hoa rồi giải thoát các dân tộc bị áp bức khác
Chủ nghĩa dân quyền đặt quyền chi phối chính trị vào tay toàn thể nhân dân
, còn quyền chính trị về phần chính phủ. Nhân dân có quyền tuyển cử , đề
nghị phúc quyết ( nghĩa là bãi bỏ những quyết định nào của nghị viện mà
trái với công ích rồi quyết định lại) và quyền bãi miền những quan lại bất
lực hoặc có thành tích xấu xa.
Chính phủ có năm quyền, gọi là ngũ quyền hiến pháp : quyền lập pháp,
quyền hành pháp, quyền tư pháp và quyền Giám sát.
Chủ nghĩa dân sinh làm thỏa mãn bốn nhu cầu của nhân dân là ăn, mặc,ở ,
đi ; tư bản cá nhân phải tiết chế cho tư bản quốc gia được phát đạt, địa
quyền về người cày và phải lần lần tiến tới sự bình quân. Ông bảo : « Cải
cách điền địa của ông sẽ tránh cho nước khỏi bị các cuộc nông dân nổi loạn
, các cuộc cách mạng mà chính sách kỹ nghệ sẽ bỏ được giai đoạn tư bản
và cuộc cách mạng vô sản ; vì sự giai cấp đấu tranh là một bệnh xã hội,
không phải là một yếu tố tấn bộ ! ( …)
Chính sách tôi đề nghị đó không đưa tới một chương trình tàn bạo hoàn
toàn không thích hợp với thời đại chúng ta…. Tôi muốn ngăn sự thành lập
các đại tư bản cá nhân, mà xã hội sau này khỏi bị cái họa do sự bất bình
đẳng giữa kè giàu, người nghèo gây ra ( La Chine sách đã dẫn ).