SỬ TRUNG QUỐC - Trang 466

chẳng kể là theo xu hướng nào, cho sinh viên được tự do tư tưởng , không
buộc phải theo một đường lốI nào. Đúng là tinh thần trong các đại học Âu
Mỹ. Nhờ vậy mà sinh viên đạI học Bắc Kinh đóng được vai trò cách mạng,
bãi khóa, phản đốI chính quyền về vụ chịu chấp nhận 21 khoản của Nhật (
Vận động Ngũ Tử - năm 1919)
Trong số giáo sư Thái Nguyên Bồi tuyển, có hai người:Trần Độc Tú và Hồ
Thích khởi động phong trào cách mạng văn học. Trần Độc Tú ( 1879 –
1942) lớn tuổi hơn, có cổ học ( thi đậu cử nhân ?) rồi qua Pháp học 4 năm
(1907 – 1910) về nước dự cuộc cách mạng tân HợI, chống Viên Thế Khải.
Năm 1915 ông sáng lập tờ tân Thanh Niên, đả đảo Khổng học thủ cựu, hô
nào thanh niên phảI có tinh thần độc lập, phản kháng, tiên thủ, khoa học …
Hồ Thích ( 1891 – 1962) sinh ở An Huy theo đạo Tin Lành , biết về cổ học,
nhưng không thi cử, năm 1910 qua Mỹ học ở đạI học Colombia tớI 1917,
rất phục triết gia John Dewey, thầy của ông.
Namm 1917, từ Mỹ, Hồ gửi về Trung Hoa bài Văn học cải lương xô nghị (
bàn về cải lương văn học) để đăng lên tờ Tân Thanh Niên của Trần Độc Tú.
Bài đó làm chấn động văn dàn, không kém tiếng súng nổ ở Vũ Xưong ngày
10 – 10 – 1911. Trong bài đó ông chủ trương:
- Văn học phảI tùy thòi thay đổI
- - Văn bạch thoạI là văn chính tông của Trung Quốc và lợi khí của văn học
tương lai.
Vậy là ông muốn bỏ cổ văn đã dùng trong mấy ngàn năm, lưu lại biết bao
thơ văn bất hủ, mà dùng bạch thoại, tiếng nói hằng ngày của dân chúng, vì
cổ văn phải họcmới hiểu được, còn bạch thoại , hễ đọc được thì ai cũng
hiểu được, mà nếu không đọc được , người khác đọc lên, người dân nào
nghe cũng hiểu được.
Cổ văn ở Trung Hoa thời đó so với bạch thoại cũng như tiếng La tinh ở Ý,
tiếng cổ Hy Lạp ở Hy Lạp so với tiếng Ý, tiếng Hi Lạp ở thời chúng ta.
Người Ý đã bỏ tiếng La Tinh, người Hy Lạp đã bỏ tiếng cổ của họ từ sáu,
bảy thế kỷ trước, người Trung Hoa bây giờ vẫn chưa bỏ cổ văn. Không bỏ
nó , không dùng bạch thoại thì không thể truyền bá kiến thức trong dân
chúng mau được.