SỬ TRUNG QUỐC - Trang 495

đầu cơ hơn ai hết, ai dám bắt họ ? – Nên chỉ được một hai tháng, đồng kim
viên lại mất giá :
- Tháng chín 1948 1 đô la Mỹ ăn 4 kim viên
- 11 – 1948 ................. 10
- 12 – 1948 ................. 80
- Giêng 1949 .............. 320 kim viên
- 25 tháng hai 1949 ........ 2000
- 1 tháng ba 1949 ........... 3.100
Hết phương chữa chạy. Ít tháng sau Cộng Sản chiếm Bắc Bình và Nam
Kinh ;
Tôi xin nhắc lại: Kinh tế suy sụp ghê gớm như vậy chỉ trừ Quốc dân đảng
dời đô lên Trùng Khánh, khoảng 1930, cho tới năm 1939 chính phủ đó vẫn
còn phong độ, cho nên Dubarbier trong La Chine moderne mới khen : từ
1928 đến 1937, chưa đầy 10 năm mà Trung Hoa đã tiến đều đều hoài, nhờ
một chính quyền” sáng suốt và dám làm “ . Ý kiến của Guillermaz , Lévy,
Brieux, Fairbanks trái hẳn, nhưng Dubarbier không phải hoàn toàn sai: Ông
ta xét bề ngoài , còn mấy nhà kia xét bề trong , nhất là bề trong từ 1938 trở
đi ( trong tiết sau: chiến trang Trung Nhật, chúng ta sẽ hiểu nguyên do tại
đâu).
3- Văn hóa
- Tân sinh hoạt . Có thể vì thấy Cộng sản ở những miền họ kiểm soát, tạo
cho dân chúng một nép sống mới, trọng lao động, sống tập
thể, học tập chính trị .... nên Tưởng Giới Thạch cùng Tống Mỹ Linh năm
1934 cũng phát động phong trào Tân sinh hoạt.
Từ cuối thế kỷ trước, đạo Khổng bị các nhà cách mạng mạt sát quá, Tưởng
nay muốn phục hưng lại, lấy ngày sinh của Khổng Tử làm một ngày quốc
lễ. Ông nhắc quốc dân rằng nền văn minh Trung Quốc có từ mấy ngàn năm
trước chứ không phải mới có từ 1911, mà văn minh đó hợp với chủ nghĩa
của Tôn Văn. Vậy thì phải tôn trọng nó .
Ông muốn rằng người dân phải có ý niệm về trật tự trong xã hội, về trách
nhiệm của mình và về sự chính trực trong hành động . Ông đề cao bốn đức
lễ, nghĩa, liêm, sỉ . Bất kỳ lúc nào , và làm việc gì cũng phải nhớ bốn điều