SỬ TRUNG QUỐC - Trang 60

(?) đổi tên là Chu công, khai phá đất đai, mục súc, buôn bán mà giàu lớn.
Vậy thời Xuân Thu, các bá hiệu triệu "tôn Chu, nhương Di", mà sự thực chỉ
là một cớ để khuếch trương thế lực, thôn tính các nước nhỏ, mở mang đất
đai, càng ngày càng gây thêm sự mất quân bình giữa lực lượng các nước
lớn, nhỏ. Đầu đời Chu, có 1800 nước (có sách nói 800 nước), tới đầu thời
Xuân Thu còn khoảng 150 nước, cuối đời Xuân Thu còn lại khoảng bốn
chục nước mà chỉ có bảy nước là mạnh, còn những nước khác như Vệ,
Trịnh, Đằng, Cử... đều thành nước phụ dung của bảy nước mạnh cả.
Xuân Thu cũng là thời xung đột, đối lập giữa Nam và Bắc. Bắc gồm những
nước cũ trên lưu vực sông Hoàng Hà, văn minh rồi, phải ngăn chặn sự xâm
lấn của các nước phương Nam, nhất là của Sở, một dân tộc bán khai, không
có lễ nghĩa, hung hăng, hiếu chiến, chỉ muốn bành trướng. Nếu Sở thời đó
diệt được các nước phương Bắc thì văn minh Trung Hoa chắc thụt lùi một
thời khá lâu.

C. Thời đại đồ sắt

Mỗi phát minh lớn về kỹ thuật đều có ảnh hưởng tới xã hội, làm thay đổi cả
nếp songs, nếp suy tư, tâm tính con người, khiến cho nền văn minh qua một
khúc quẹo, có vậy thì lịch sử nhân loại mới tiến được. Thời trung cổ,
phương Tây phát minh ra súng đại bác mà hậu quả là chiến tranh Thập tự
quân[14]. Thế kỷ XVIII sự phát minh ra máy chạy bằng hơi nước, đánh dấu
bước đầu của văn minh cơ giới và gây ra các cuộc cách mạng ở châu Âu.
Thế kỷ của chúng ta tìm ra được cách lọc dầu mỏ và chế tạo được phi cơ
dùng trong thế chiến thứ nhất; hiện nay là thời đại của năng lượng nguyên
tử và điện tử, và qua đầu thế kỷ sau thế giới sẽ có những biến chuyển lớn
lao vô cùng không ai tiên đoán được.
Sự biến chuyển nào mới đầu cũng gây cảnh hỗn loạn trong xã hội, người
thủ cựu thì chán nản, bi quan,người tin tưởng thì hung hăng tàn nhẫn,
nhưng dần dần - thời xưa phải vài ba trăm năm hay hơn, thời nay chỉ
khoảng dăm bảy chục năm, một trăm năm - xã hội sẽ ổn định theo một trật
tự mới, như vậy là tiến được một bước mới. Một thời gian sau lại có những