SỬ TRUNG QUỐC - Trang 78

không được.

Quan trọng nhất là thống nhất tư tưởng. Về điểm này pháp gia (Lý Tư, Hàn
Phi) chịu ảnh hưởng của Mặc Tử. Mặc Tử trước kia đã chủ trương "thượng
đồng", nghĩa là bắt dân phải tán đồng lẽ phải với người trên, phải cùng một
quan niệm tốt xấu với người trên. Không ai được có chủ trương riêng khác
với chính sách của triều đình. Tần ghét nhất bọn nho sĩ, triết gia mở trường
tư dạy đạo lý, chỉ trích chiến tranh và hình pháp tàn bạo. Tần chỉ muốn
nhồi nặn dân chúng cho thành dễ bảo, rất có kỷ luật. Tư do tư tưởng, tự do
ngôn luận là tội nặng nhất. Tứ thư và ngũ kinh của đạo Nho bị coi là cực kỳ
phản động vì khiến dân nhớ tiếc trật tự cũ của chế độ phong kiến. Năm 213
TrCN, theo đề nghị của Lý Tư, Thủy Hoàng ra lệnh "đốt sách và chôn
nho": đốt hết các bản tứ thư, ngũ kinh và bách gia chư tử trong dân gian,
chỉ giữ lại một bản tàng trữ trong thư viện của triều đình. Các bộ sử của lục
quốc cũng phải đốt hêt, chỉ được giữ những sách về kỹ thuật, như sách
thuốc, sách trồng trọt, sách bói... Kẻ nào không tuân lệnh mà lén lút giữ thì
bị kết tội là phản quốc. Có người phải giấu sách vào trong tưởng, có người
lại ráng học thuộc lòng thư và kinh để truyền miệng lại đời sau. Năm chục
năm sau (đời Hán) lệnh phần thư đó mới bãi bỏ, không ai có thể nhớ đúng
tứ thư, ngũ kinh cả. Còn bản cất trong thư viện triều đình thì đã bị đốt theo
với Hàm dương trong cuộc cách mạng của nông dân cuối đời Tần.

Do đó mà sách đời Tiên Tần mất rất nhiều, cuốn nào còn lại thì cũng bị
thêm bớt, sửa chữa, khó tin được là chính xác; lại thêm nạn nguỵ thư:
người đời sau viết mà mượn tên người đời trước, để cho tác phẩm của mình
có giá trị, như bộ Quản Tử chẳng hạn.

Số nhà Nho bị chôn sống ở Hàm Dương là 460 người. Sau mỗi ngày một
đông, đều bị đày ra ngoài biển.

Các trường tư bị dẹp hết. Dân muốn học thì phải học các quan (bác sĩ) của
triều đình, mà chỉ được dạy cho mỗi môn là pháp luật của quốc gia.