Quy tắc đưa ra là: nếu một mặt lá bài in một nguyên âm thì mặt kia phải là
số chẵn. Bạn có nhiệm vụ lật hai lá bài bất kỳ để xác định xem quy tắc trên
có chính xác không. Bạn sẽ chọn hai lá bài nào?
Đa số mọi người đều suy luận đúng rằng không cần kiểm tra lá bài “M” vì
chỉ cần lật lá bài “E” lên là đủ chứng minh quy tắc này sai (dù chỉ riêng nó
chưa đủ để khẳng định quy tắc này đúng). Tuy nhiên, hầu hết mọi người lại
sai ở chỗ quyết định lật lá bài “4” lên. Điều này không đúng vì quy tắc nói
rằng nếu một mặt là nguyên âm, mặt kia là số chẵn, điều ngược lại chưa
chắc đã đúng – nếu một mặt là số chẵn, mặt kia có thể là nguyên âm hoặc
phụ âm. Cuối cùng, không ai nghĩ cần kiểm tra lá bài “7” vì nếu mặt kia là
một nguyên âm nghĩa là quy tắc đã cho không đúng. Thí nghiệm chọn lọc
Wason đã được tiến hành hàng trăm lần và kết quả là chỉ 20% người tham
gia chọn đúng hai lá bài cần kiểm tra là “E” và “7”.
Một phiên bản khác của thí nghiệm chọn lọc Wason đã cụ thể hóa các lựa
chọn và cho thấy khi nào tính logic của con người hoạt động tốt hơn. Giả sử
bạn là nhân viên phục vụ một quán bar với quy định tuổi được phép dùng
đồ uống có cồn tối thiểu là 21. Quy tắc được đặt ra: những người dưới 21
tuổi không được dùng rượu bia. Bạn có nhiệm vụ hỏi tuổi tác của khách
hoặc hỏi xem họ muốn dùng loại đồ uống nào, nhưng không được hỏi cả
hai. Thay vì bốn lá bài, có bốn phương án để bạn lựa chọn:
Khách
hàng:
#1
#2
#3
#4
Tuổi/Uống: Nước
Trên 21
Bia
Dưới 21
Để kiểm tra sự tuân thủ quy tắc, bạn nên hỏi tuổi của khách hay hỏi họ
muốn dùng loại đồ uống nào? Đây là một bài toán quá dễ. Rõ ràng bạn
