vào đạo đức cao bồi, vào lòng trung thành và tình bạn, Doniphon đã mang
theo bí mật xuống mồ. Cuối cùng, khi Stoddard cho một nhà báo biết sự
thật về người đã giết Valance, tờ báo đó quyết định không đăng câu chuyện
vì lý do, sau này đã trở thành tuyên ngôn đáng nhớ nhất trong lịch sử điện
ảnh: “Khi huyền thoại trở thành sự thật, hãy nói về huyền thoại.”
Triết gia Patrick Grim, người khiến tôi chú ý tới bộ phim này dưới góc độ
một câu chuyện về xung đột đạo đức, nhận định cả Stoddard và Doniphon
đều vi phạm quy tắc của họ, nhưng họ làm vậy bởi đó là cách duy nhất để
một chuẩn mực đạo đức có thể thay thế chuẩn mực đạo đức kia. Bằng việc
đồng ý đọ súng với Valance, Stoddard chấp nhận một cách giải quyết xung
đột mà trước đây anh cho là phi pháp và trái luân lý, khi phát hiện ra sự thật
về người bắn Valance, anh chọn sự im lặng dối trá và sau đó lợi dụng danh
tiếng về lòng dũng cảm không phải do anh gây dựng. Về phần Doniphon,
anh vi phạm chuẩn mực đạo đức của mình vì đã bắn lén Valance thay vì mặt
đối mặt với hắn, sau đó anh còn giấu đi sự thật về những gì đã thực sự xảy
ra, ngầm tán thành việc Stoddard dùng đạo đức cao bồi để giúp đạo đức
pháp luật thắng thế. Thực ra, cả hai đều vi phạm các quy tắc đạo đức của
chính họ, và thật trớ trêu, kẻ duy nhất đúng là Liberty Valance thô bỉ.
Nhưng cuối cùng, khi Shinbone ngày càng phát triển, sự chuyển đổi từ
chuẩn mực đạo đức này sang chuẩn mực đạo đức kia là tất yếu, và trong bài
thuyết giảng đạo lý này, tình bạn và lòng trung thành đã tạo nên sự thay đổi.
Chính triết lý về niềm tin giữa các cá nhân sẽ khiến niềm tin của cả xã hội
đơm hoa kết trái.
Thị trấn Shinbone trong phim tượng trưng cho bất kì cộng đồng nhỏ nào
đang quá độ từ các luật lệ phi chính thức sang chính thức và xây dựng hệ
thống tư pháp. Khi cộng đồng còn có dân số nhỏ, cư dân có quan hệ họ
hàng hoặc quen biết nhau qua giao tiếp hàng ngày, “luật lệ cao bồi” vẫn còn
tác dụng gìn giữ sự yên bình, đảm bảo lòng tin và ổn định xã hội. Nhưng
khi các cộng đồng mở rộng và dân số tăng lên, sự vi phạm các luật lệ phi
chính thức cũng sẽ tăng theo cấp số nhân và vượt ra khỏi tầm kiểm soát, từ
