của tập đoàn Enron.) Một lần nữa, De Waal là người xé toang bức màn
hoang đường phủ lên sự tiến hóa. “Tất nhiên, một gene không thể ‘ích kỷ’
nên đây chỉ là hình ảnh ẩn dụ,” ông bắt đầu. “Bộ gene di truyền của con
người đã tạo ra một tâm lý hết sức phức tạp gồm lòng trung thành, sự đoàn
kết, hợp tác, sự vị tha thuần túy – tất cả đều thể hiện ở con người, tinh tinh
và các động vật xã hội khác.” Nhưng các gene không mã hóa hành vi mà
phục vụ sự sinh tồn và duy trì nòi giống của chủ thể. Do đó, dường như quá
trình tiến hóa đã tạo ra tâm lý ích kỷ. De Waal thừa nhận điểm này, nhưng
ông lưu ý “bên cạnh đó, còn có một tâm lý không ích kỷ mà về lâu dài sẽ có
ích cho con người và các loài linh trưởng xã hội khác vì chúng ta sống
thành nhóm và tồn tại được nhờ sự tương trợ và hợp tác.”
Nghiên cứu của De Waal đã xác định được mô hình tiến hóa cho nguồn gốc
của đạo đức, vậy con người có phải là một loài động vật đạo đức? Và tinh
tinh thì sao? “Tôi sẽ không gọi tinh tinh là loài động vật đạo đức. Nhưng tôi
nghĩ chúng có rất nhiều yếu tố của các hành vi đạo đức. Cách giải thích của
tôi là: các hệ thống đạo đức của chúng ta sử dụng một tâm lý cũ hơn nhiều.
Một vài nhà tâm lý học đạo đức cho rằng chúng ta sáng tạo ra đạo đức con
người, nhưng điều đó không còn đúng nữa. Đạo đức con người được xây
dựng trên đỉnh một tâm lý có thể thấy ở các loài linh trưởng khác.”
Kinh tế học của con người cũng được xây dựng trên đỉnh một tâm lý có thể
thấy ở các loài linh trưởng khác. Thí dụ, trong cuốn sách viết năm 1982,
Nền chính trị của loài tinh tinh, De Waal đã miêu tả hành vi của lũ tinh tinh
do ông chăm sóc như “sự trả công trực tiếp cho nhiệm vụ đã hoàn thành,”
và rút ra kết luận từ tập hợp các quan sát: “Cuộc sống bầy đàn của tinh tinh
giống như một thị trường của sức mạnh, tình dục, tình yêu thương, sự ủng
hộ, sự không dung thứ và thái độ thù địch. Hai quy tắc cơ bản của nó là ‘ở
hiền gặp lành’ và ‘hòn bấc ném đi, hòn chì ném lại’.” Trong cuốn sách tiếp
theo, Sự hòa giải giữa các loài linh trưởng, De Waal đã đưa ra các bằng
chứng xác thực cho thấy tinh tinh và các loài linh trưởng khác đều thể hiện
