Các mối quan hệ có tầm quan trọng đối với một loài động vật xã hội tới
mức động vật có vú, đặc biệt bao gồm con người và các loài linh trưởng
khác, sẽ học cách kiềm chế tính hung hăng, giải quyết xung đột và giữ hòa
khí để bảo toàn tình bạn. Đó chính là nền tảng của lòng tin và thương mại
trong một nền kinh tế trao đổi. Thí dụ, trong các nghiên cứu với tinh tinh và
khỉ mũ, De Waal cùng các cộng sự nhận thấy khi hai con cùng thực hiện
nhiệm vụ nhưng chỉ một con được thưởng món đồ ăn ưa thích, nếu con
được thưởng không chia sẻ đồ ăn với bạn mình, con kia sẽ từ chối tham gia
làm nhiệm vụ trong tương lai và thể hiện cảm xúc rõ rệt để bày tỏ thái độ
bất bình trước sự bất công. Trong thí nghiệm khác, hai con khỉ mũ được
huấn luyện để trao đổi mỗi viên đá granite lấy một lát dưa chuột, chúng
thực hiện việc trao đổi trong 95% thời gian. Nhưng nếu một con nhận được
một quả nho – loại hoa quả mà khỉ mũ thích hơn dưa chuột nhiều (cũng như
chúng ta cũng vậy) – con còn lại sẽ chỉ hợp tác trong 60% thời gian, thậm
chí đôi khi chúng còn cùng nhau từ chối lát dưa chuột. Trong tình huống
thứ ba, một con khỉ nhận được quả nho mà không cần phải đổi đá, con kia
sẽ chỉ hợp tác trong 20% thời gian và có lúc còn giận dữ trước kết quả bất
công tới mức nó ném lát dưa chuột vào người làm thí nghiệm. Hai nhà
nghiên cứu linh trưởng học Marina Gords và Sylvie Thurnheer của Đại học
Zurich, đã tiến hành một thí nghiệm tương tự với khỉ macaque đuôi dài và
nhận thấy khi hai con khỉ được học cách hợp tác với nhau trong một nhiệm
vụ cần nỗ lực của cả hai để được thưởng thức ăn, chúng sẽ dễ dàng làm
lành sau khi cãi vã hơn những con không được học cách hợp tác trong một
nhiệm vụ phối hợp.
Ở đây chúng ta thấy được cơ sở của giao dịch kinh tế trong các loài linh
trưởng anh em. Nghiên cứu “bản sao” của con người và quá khứ tiến hóa có
thể tiết lộ nhiều điều về những gì chúng ta kỳ vọng trong các tình huống xã
hội, đặc biệt bao gồm các giao dịch kinh tế. Hành vi của các loài linh
trưởng là một mảnh “hóa thạch” để khi ghép lại với nhau, chúng ta hiểu
được cuộc sống từng ra sao trong môi trường tiến hóa, và phản ứng trước
các áp lực trong quá khứ thể hiện như thế nào trong hành vi của chúng ta
