sự thông cảm và đồng cảm – chúng an ủi nhau sau mỗi trận chiến, đáng chú
ý nhất là kiểu ôm chặt hay choàng tay qua vai hết sức thân mật.
Giai thoại về loài dã nhân cũng được nhắc đến nhiều trong các nghiên cứu
của De Waal, đáng chú ý nhất là sự việc tình cờ xảy ra ngày 16 tháng 8 năm
1996 tại vườn thú Brookfield, Chicago: một cậu bé ba tuổi ngã từ độ cao
gần 6 mét vào bãi quây khỉ đột. Cú ngã làm cậu bé bất tỉnh. Một con khỉ đột
cái tám tuổi tên là Binti Jua lập tức bế cậu bé lên, ẵm cậu trong lòng và vỗ
về vào lưng để cậu bình tâm trở lại. “Hành vi này đơn giản chỉ là sự mở
rộng của những gì chúng sẽ làm trong nội bộ loài,” De Waal kết luận và lưu
ý ông vẫn thường quan sát được các hành vi an ủi tương tự trong phòng thí
nghiệm. “Chúng tôi đánh giá sự an ủi bằng cách đợi một cuộc chiến tự phát
xảy ra giữa lũ tinh tinh, sau đó quan sát xem những con ngoài cuộc có tiến
đến bên nạn nhân không. Những con đứng ngoài quan sát thường sẽ đến ôm
siết và vuốt ve bên thua cuộc. Một con non ngã nhào khi đang leo trèo và
kêu thét lên là điều hết sức bình thường. Nó sẽ lập tức được đồng loại vây
quanh, ôm ấp và vỗ về.”
Giải quyết xung đột là chìa khóa cho các mối quan hệ xã hội và De Waal tin
chắc sau một cuộc chiến, loài tinh tinh lùn thường thực hiện một hành vi ưa
thích của con người – làm tình để giảng hòa. Thực ra, những hành vi hòa
giải như vậy rất phổ biến đối với đa số các động vật xã hội. Thí dụ, cá heo
và voi thể hiện sự thông cảm và đồng cảm với bạn bè. “Voi biết sử dụng vòi
và ngà để nâng những đồng loại yếu sức hoặc bị ngã. Chúng cũng phát ra
những âm thanh để trấn an những con voi nhỏ đang lo sợ. Cá heo nổi tiếng
với việc cứu bạn đồng hành bằng cách cắn đứt sợi dây lao, kéo bạn ra khỏi
lưới khi sa bẫy, và đưa những người bạn ốm yếu lên mặt nước để chúng
khỏi chết ngạt.” Có một ngoại lệ đáng chú ý mà tất cả những người yêu chó
sẽ đánh giá cao: “Mèo nhà là những tay thợ săn độc lập nên chúng không
cần giữ quan hệ tốt với các đối thủ tiềm năng. Chúng không sống trong xã
hội cho-và-nhận của các loài linh trưởng hoặc các loài mèo xã hội như sư
tử.”
