hợp tác – nhất là khi liên quan đến nhiều tiền bạc hơn – và những người
hợp tác quan trọng hơn những người trung lập. Thí nghiệm thứ hai chỉ rõ
chân dung những kẻ dối trá được nhìn và ghi nhớ lâu hơn.
Tại sao lại như vậy? Nhìn từ góc độ kinh tế học tiến hóa những kẻ dối trá –
giống như 2% dân số thường phá vỡ các quy tắc xã hội – khiến những
người hợp tác phải luôn cảnh giác, nên khả năng phân biệt giữa dối trá và
hợp tác có ý nghĩa sống còn. Như Chiappe đã giải thích, “Nếu các yếu tố
ngang bằng nhau, việc biết một người đã hợp tác có thể không nói lên nhiều
điều về tính cách của người đó. Biết người đó đã dối trá có thể xác đáng
hơn vì kẻ dối trá phải tỏ ra đáng tin và vì thế có thể sẽ phải hợp tác nhiều
hơn.” Thực chất, đa số mọi người tại đa số thời điểm và trong đa số hoàn
cảnh đều có tính hợp tác, nên việc tập trung ghi nhớ các chi tiết như khuôn
mặt họ sẽ rất tốn bộ nhớ thần kinh. Ngược lại, những kẻ dối trá chỉ là một
nhóm nhỏ, sự vi phạm các chuẩn mực xã hội của họ nổi lên như những hiện
tượng ngoại lệ và cần được nhắc nhở cho các giao dịch tương lai. Các
nghiên cứu về trí nhớ đã chứng tỏ chúng ta có xu hướng nhớ những sự kiện
bất thường hơn những sự kiện bình thường. Phát hiện này cũng cho thấy
chúng ta sẽ nhớ những người hợp tác hơn những người trung lập. Điều này
cũng có ý nghĩa nều nhìn nhận tầm quan trọng của các giao kết xã hội từ
góc độ tiến hóa, vì độ dốc của ký ức về những loại người từ lừa dối đến hợp
tác và trung lập sẽ thích nghi trong sự điều chỉnh các mối quan hệ xã hội
thuộc mọi hình thái giao dịch giữa con người, nhất là giao dịch kinh tế.
Nếu lời giải thích này đúng, hẳn phải có những mạng lưới thần kinh liên
quan tới sự hợp tác trong một nhiệm vụ trao đổi. Quả đúng như vậy, nhà
kinh tế học thần kinh Kevin McCabe tại Đại học George Mason cùng các
cộng sự đã tiến hành một nghiên cứu quét não bằng máy fMRI trên các đối
tượng tham gia trò chơi “tin tưởng và tương hỗ” với người khác hoặc với
máy tính. Nhóm nghiên cứu nhận thấy ở những người chơi thể hiện sự tin
tưởng và hợp tác, khu vực Brodmann 10, liên quan tới việc đọc ý định của
người khác và hệ viền, liên quan tới việc xử lý cảm xúc sẽ hoạt động tích
