tù nhân của họ vụn vỡ mọi cảm xúc.” Chính chiếc thùng xấu của Zimbardo
đã làm hỏng những trái táo lành.
Khi câu chuyện đau đớn về nhà tù Abu Ghraib vỡ lở, lập tức Zimbardo
cũng như giới truyền thông liên hệ sự kiện này với thí nghiệm Nhà tù
Stanford. Sau khi xuất hiện trong một số buổi phỏng vấn, Zimbardo nhận
được cuộc gọi của một vị luật sư đại diện cho Thượng sỹ Ivan “Chip”
Frederick, viên sỹ quan quân đội trực đêm tại dãy buồng giam 1A và 1B,
nhà tù Abu Ghraib – khu xà lim đối xử với tù nhân tồi tệ nhất tại nhà tù tàn
bạo nhất Iraq. Không phủ nhận sai lầm của Frederick (vì chính anh ta cũng
đã nhận tội), Zimbardo biết vị luật sư muốn khai thác sâu hơn môi trường
đã gây ra nỗi đau đớn, hành hạ và nhục mạ tù nhân. Theo Zimbardo, trước
khi Frederick tới Iraq, anh ta là một người yêu nước thuần túy kiểu Mỹ,
“hàng tuần đi lễ nhà thờ, kéo cờ tổ quốc tại nhà mỗi buổi sáng, xúc động
đến rơi nước mắt khi nghe quốc ca, tin vào các giá trị dân chủ, tự do và gia
nhập quân đội để bảo vệ các giá trị đó.” Khi Frederick bị buộc tội lạm dụng
tù nhân, Zimbardo đã sắp xếp một chuyên gia tâm lý học quân y lâm sàng
tiến hành đánh giá anh ta thông qua một loạt bài kiểm tra. Kết quả kiểm tra
tâm lý cho thấy, xét về mọi phương diện, Frederick là một người hoàn toàn
bình thường, có trí tuệ và nhân cách ở mức trung bình, “không có xu hướng
bệnh hoạn hay bạo lực.” Với Zimbardo, kết quả này “chứng tỏ một cách
chắc chắn việc các nhà biện hộ của chính quyền và quân đội đổ mọi tội lỗi
của anh ta lên khuynh hướng ‘trái táo thối’ hoàn toàn không có cơ sở thực
tế.”
Khái quát từ thí nghiệm Nhà tù Stanford và sự kiện Abu Ghraib, Zimbardo
khẳng định mối quan hệ ba bên giữa các yếu tố con người, hoàn cảnh và hệ
thống cùng sự tương tác giữa chúng chính là nguyên nhân khiến một người
tốt gây ra các hành vi xấu. Ở đây, chúng ta nhận thấy sự kết hợp thuyết
khuynh hướng xấu (con người), thuyết cảnh huống xấu (hoàn cảnh) và một
yếu tố thứ ba Zimbardo bổ sung sau sự kiện Abu Ghraib – bối cảnh rộng
hơn trong đó con người và hoàn cảnh cùng tồn tại (hệ thống). “Khi đọc các
