lại là 32%. Nhưng bất kể quy mô nhóm ra sao, chỉ cần có một người khác
đồng tình với bạn, mức độ thỏa hiệp sẽ lập tức hạ xuống.
Không có gì ngạc nhiên, một nghiên cứu fMRI thậm chí còn xác định được
phần não bộ nào sáng lên khi bạn thỏa hiệp hoặc không thỏa hiệp. Nhà khoa
học thần kinh Gregory Berns tại Đại học Emory đã tiến hành một thí
nghiệm trong đó các đối tượng tham gia được yêu cầu so khớp các hình ảnh
của các vật thể ba chiều đang xoay với một vật thể đối chiếu. Đầu tiên các
đối tượng được bí mật chia thành từng nhóm bốn người, trong đó ba người
sẽ về phe với nhau chọn một câu trả lời sai hiển nhiên. Trung bình, trong
41% thời gian, các đối tượng sẽ thỏa hiệp với câu trả lời sai này. Khi họ làm
vậy, vùng não liên quan tới nhận thức hình ảnh và không gian sẽ được kích
hoạt. Nhưng khi họ phá vỡ tính đồng đội, vùng hạch hạnh nhân bên phải và
nhân đuôi bên phải sẽ sáng lên. Nói cách khác, không thỏa hiệp là một trải
nghiệm tâm lý không dễ chịu, đó là lý do tại sao đa số chúng ta không
muốn tách mình ra khỏi các chuẩn mực chung của cộng đồng.
Đa số chúng ta đều nghĩ mình miễn nhiễm với áp lực của sự dòm ngó và
căng thẳng xã hội, nhưng kết luận rút ra từ nghiên cứu của Milgram cho
thấy, với vai trò một loài linh trưởng xã hội, chúng ta cực kỳ nhạy cảm với
ý muốn của người khác, nhất là những người có sức mạnh và địa vị. “Thật
ngạc nhiên khi các cá nhân bình thường lại thỏa hiệp với chỉ dẫn của người
tiến hành thí nghiệm đến vậy,” Milgram nhớ lại. “Người ta sẽ dễ quên đi
trách nhiệm khi họ chỉ là một mắt xích trong một chuỗi hành vi xấu và cách
xa hậu quả cuối cùng của hành vi.” Sự kết hợp giữa lối đi hình bậc thang và
mệnh lệnh từ bên trên khiến bạn tiến dần từng bậc chính là nguyên nhân
làm cho các tội ác dạng này hết sức âm ỉ. Milgram chia quá trình này thành
hai giai đoạn: “Trước hết, có một số nhân tố ràng buộc gắn chặt người tham
gia vào tình huống. Chúng gồm các nhân tố như sự lễ độ của bản thân đối
tượng, mong muốn giữ lời hứa với người tiến hành thí nghiệm và sự khó xử
khi rút lui. Thứ hai, sẽ xuất hiện một số điều chỉnh trong suy nghĩ của các
đối tượng làm nhụt ý định ngừng cộng tác với người tiến hành thí nghiệm
