thân thích, sống phụ thuộc vào mong muốn của người khác và mong muốn
đối với người khác. “Một bầy hay một nhóm không chỉ là tập hợp các đơn
vị gia đình hạt nhân. Đó là một đơn vị hợp tác, trong đó mỗi thành viên gắn
liền với một mạng lưới dày đặc trách nhiệm và nghĩa vụ, phụ thuộc vào
người khác và bị người khác phụ thuộc.” Vì sa mạc miền Tây Australia là
vùng cực kỳ khô cằn, rất nhiều nghi thức tôn giáo kỳ bí của người dân bản
địa ngập tràn màu sắc của những nhu cầu vật chất trong cuộc sống – nhất là
nước – và luồng thương mại giữa các nhóm thường nương theo con đường
nơi có các hàng hóa đó. Với một nguồn lực khan hiếm như vậy, khả năng
xảy ra xung đột là rất cao, nhưng hậu quả của việc tham gia vào các xung
đột còn nghiêm trọng hơn. Vì thế các thổ dân Châu Úc đã phát triển một hệ
thống thương mại gắn với tôn giáo và môi trường nhằm nâng cao thiện chí
giữa các nhóm. “Khi các lễ hội và nghi thức lớn được tổ chức, một số người
tham dự đến từ các vùng rất xa xôi; vì thế họ mang theo cơ hội trao đổi lý
tưởng,” Berndt giải thích. “Thương mại diễn ra trong bối cảnh nghi thức và
không được xem như một thứ tách rời.” Nơi nào hàng hóa qua được ranh
giới giữa các nhóm thổ dân Châu Úc, quân đội của họ sẽ không qua.
Thí dụ thứ ba: Jared Diamond nhận thấy sự lo âu và hoài nghi là điều phổ
biến giữa những người lạ trong các cộng đồng săn bắt-hái lượm tại New
Guinea, nơi ông đã sống và nghiên cứu suốt ba mươi năm. Quãng thời gian
này cho ông cơ hội quan sát trực tiếp sự phụ thuộc chặt chẽ của lòng tin vào
các mối quan hệ cá nhân và xã hội. “Vì một bầy người hay một thị tộc chỉ
gồm vài chục đến vài trăm người, mỗi người trong bầy hoặc thị tộc đều biết
nhau và biết mối quan hệ giữa họ. Một người mang nhiều nghĩa vụ với họ
hàng máu mủ, họ hàng hôn nhân, các thành viên gia tộc và bạn bè thuộc các
gia tộc khác.” Thiếu các thể chế xã hội giúp những người tiêu dùng-thương
nhân giải quyết xung đột, tranh chấp giữa những người săn bắt-hái lượm
được giải quyết trực tiếp vì trong các bầy đàn nhỏ, mỗi người đều quen biết
hoặc có mối quan hệ với người khác và các thành viên cùng bầy khác biệt
với người ngoài về mọi mặt, tạo ra tính hữu nghị nội bộ nhóm và thù địch
ngoài nhóm. Tính cục bộ luôn chi phối. “Nếu bạn tình cờ gặp một người lạ
