Tuy nhiên, sự thật về huyền thoại QWERTY không hề phủ nhận khái niệm
lối mòn phụ thuộc. Chúng ta đơn giản chỉ chuyển điểm mấu chốt của mô
hình sinh học này từ sức mạnh của cái ngẫu nhiên sang hiệu lực của cái tất
nhiên. Sự cân bằng và ngữ cảnh phù hợp chính là chìa khóa cho vấn đề.
Trong một nghiên cứu thực hiện năm 2001 về tính tiêu chuẩn hóa của
khoảng cách đường ray xe lửa, nhà nghiên cứu lịch sử kinh tế Douglas
Puffert đã chỉ ra cách đạt đến sự cân bằng đó. Khoảng cách giữa một cặp
ray là tùy ý song cần có một chuẩn mực giúp các hãng tàu và cơ quan chính
phủ thúc đẩy thương mại, giảm chi phí, hoàn thiện dịch vụ và tăng lợi
nhuận. Hiệu ứng mạng lưới của các vòng tròn phản hồi đã thuyết phục
người tiêu dùng chấp nhận một tiêu chuẩn chung. Theo lý thuyết lối mòn
phụ thuộc, qua thời gian một tiêu chuẩn duy nhất sẽ được thiết lập, nhưng
thực tế không phải vậy. Australia và Argentina có tới ba tiêu chuẩn đường
ray theo vùng khác nhau, dù ai cũng biết điều này rất tốn kém. Ấn Độ, Nhật
Bản, Chile và nhiều nước khác sử dụng tới hai tiêu chuẩn đường ray. Một
điểm cho cái ngẫu nhiên. Ngược lại, ở một số nước như Mỹ, Canada và
Anh, tất cả các đường ray chỉ sử dụng một tiêu chuẩn duy nhất. Một điểm
cho cái tất nhiên. (Tuy vậy, khi đi tàu từ thành phố Boston tới thủ đô
Washington, bạn sẽ nhận thấy dù có chuẩn mực chung, hầu hết hành lang xe
lửa đông khách nhất vẫn sử dụng hơn một loại hệ thống động cơ.) Trong
mọi trường hợp, thị trường khu vực sẽ quyết định kích thước và sự đa dạng
của đường ray phù hợp với thiết kế ngẫu nhiên ban đầu và tính hiệu quả thị
trường về sau.
Không thể phủ nhận cái ngẫu nhiên có ảnh hưởng trong giai đoạn đầu của
một quá trình lịch sử, nhưng nó sẽ nhanh chóng bị làn sóng cuộn trào của
cái tất nhiên nhấn chìm. Khi cái tất nhiên lớn mạnh, các lối mòn sẽ dần đạt
đến điểm tối ưu, cân bằng, và tạm thời giữ nguyên tại đó. Song trong quá
trình tiến hóa của sự sống cũng như công nghệ, tuyệt chủng mới là quy luật,
sống sót chỉ là ngoại lệ. Những điểm cân bằng, tối ưu và ổn định của lối
mòn phụ thuộc có thể bị phá vỡ, chuyển từ trạng thái này sang trạng thái
