chính xác. Đến thẻ thứ ba, người thứ nhất giả vờ vò đầu bứt tóc và sau cùng
thì trả lời thanh dọc cao vừa là thanh cao nhất, còn thanh cao nhất là thanh
vừa và gọi đúng tên thanh thấp nhất. Người thứ hai cũng ậm ừ, đánh đưa
trên ghế và tỏ vẻ thiếu quyết đoán, song rốt cục vẫn quyết định “Ừ, tôi
đồng ý...” và nêu đáp án giống như người thứ nhất.
Bạn nghĩ trạng thái tinh thần của người quan sát thứ ba tội nghiệp kia,
cũng như cách anh ta phản ứng trong tình huống này, sẽ như thế nào?
Cách làm tương tự tiếp tục diễn ra đến thẻ thứ 17. Người thứ nhất càng
lúc càng đưa ra nhiều đáp án sai, còn người thứ hai thì luôn tỏ vẻ đắn đo
trước khi trả lời giống với ý của người thứ nhất. Người thứ nhất thỉnh
thoảng mới chịu đưa ra câu trả lời đúng. Người thứ hai – người phụ họa –
cũng luôn phản hồi với niềm tin chắc chắn và tốc độ y như vậy.
Chúng tôi tiến hành thí nghiệm này với 20 người khác nhau trong vai
người quan sát thứ ba và thận trọng ghi nhận mọi phản ứng của họ. Bạn
đoán xem họ sẽ hành động thế nào? Bạn có nghĩ họ đều không đồng ý với
người thứ nhất và thứ hai không? Bao nhiêu người sẽ đồng tình hoặc không
đồng tình?
Kết quả thật đáng kinh ngạc! Lần đầu tiên trong đời, tôi thật sự tận mắt
chứng kiến sức ảnh hưởng mang tính xã hội của con người chúng ta. 60%,
tức 12/20 người trong vai người quan sát thứ ba đồng tình với những đáp
án sai của hai người “đầu têu” kia. Nhưng trong những cuộc thí nghiệm độc
lập, họ lại trả lời chính xác 100%.
Tiếp xúc và hỏi những người trong vai người quan sát thứ ba về sự thiếu
nhất quán này, họ cho biết họ thật sự nhận ra câu trả lời chính xác nhưng
đáp án của người thứ nhất và thứ hai khiến họ bị dao động, cảm thấy có vẻ
như nhìn nhận của mình là sai và quyết định “đi theo đám đông”. Điều này
càng cho thấy sức mạnh của sự tương tác xã hội mạnh mẽ đến nỗi có thể
hoàn toàn thay đổi hoặc bóp méo nhận thức của chúng ta.
