4
5
nén cũng không cần lên vồng cao như trồng khoai lang, chỉ cần vạt
đất cao chừng n a gang tay để phòng ngập nước lúc trời mưa. Nén
để làm gì? Trước tiên là để kh dầu. Người Sài Gòn hay kh dầu
bằng tỏi. Người Quảng kh bằng nén. Đặc biệt, nén mà dùng để
kh dầu phộng thì hết ý. Dầu phộng kh nén dùng nấu mì Quảng
hay các món chiên xào, hương vị thơm ngon khó tả. Có người mê
nén đến mức thứ gì cũng ướp nén, kể cả… bánh tét. Nén còn dùng
để nấu chè, gọi là chè nén, có tác dụng giải cảm. Nén nấu cháo hay
ngâm rượu cũng có tác dụng tương t .
Củ nén thuộc họ hành, còn gọi là hành tăm hay hành hoa. Nói về
công dụng và cách thức chế biến củ nén (cả lá nén) để trị bệnh
thì nhiều, nói không khéo lại sa đà vô lãnh v c của các nhà y
học. Th c s tôi chỉ nhớ nhất món cá chuồn chiên dồn củ nén. Hồi
bé nh ng lúc đói bụng tôi hay luẩn quẩn trong bếp xem mẹ tôi làm
thức ăn, càng xem bụng càng đói thế mà vẫn cứ khoanh tay ngang
bụng ngồi thu lu xem. Tôi nhớ mồn một cảnh mẹ tôi cắt vi cá chuồn,
làm sạch bụng cá rồi cho củ nén, tỏi, hành, ớt, củ nghệ vào cối giã
cho nát, xong nhét vào bụng cá. Sau đó, gập con cá làm đôi, bắc
chảo lên chiên vàng cả hai mặt. Cá chuồn chiên dồn củ nén mà ăn
với nước mắm Nam Ô giã ớt tỏi, chỉ nghĩ tới thôi đã thấy nước bọt
ứa đầy khe răng!
Củ nén còn gợi tôi nhớ đến nh ng ngôi chợ quê, vào cái thời mà
người ta còn bán bằng đơn vị lon. Gạo, ốc ruốc, quả sim, nhộng,
nén… thứ gì cũng bán lon. Hồi nhỏ mỗi lần được mẹ cho tiền, tôi
sung sướng nắm chặt tờ giấy bạc trong tay, chạy ù xuống chợ, hổn
hển trước các mủng mẹt: “Bán cho con một lon sim”, “Bán cho con
một lon ốc ruốc”… Bây giờ, hầu hết các mặt hàng đã chuyển qua
bán bằng đơn vị kilogam, riêng củ nén vẫn thấy bán bằng lon.
Bán theo lon có khác với bán theo kilogam? Có, nhưng điểm
khác biệt rất khó nhận ra, lại không liên quan gì đến lãnh v c
thương mãi. Bán theo kilogam, lúc bắt lên cân, cây kim trỏ hơi lố
một chút, người bán lập tức bớt lại cho đúng số lượng, không nghĩ
ngợi - như một phản xạ. Sòng phẳng, chính xác, rạch ròi, xét về mặt
kinh doanh thì không có gì đáng phàn nàn, nhưng xét về tình cảm có
