“ C
Chương 1
NƠI LÀM VIỆC CỦA “CỦ-CÀ-
RỐT-TRÊN-CÂY-GẬY”
“Những củ cà rốt duy nhất hấp dẫn tôi là số carat
[5]
của một viên kim
cương.”
– MAE WEST
à rốt và cây gậy” là khái niệm thường dùng để chỉ sự
trừng phạt và khen thưởng khi động viên người
khác. Hệ thống này dựa trên những nguyên tắc
huấn luyện bằng cách thưởng phạt (operant conditioning)
[6]
.
Tương tự, một cách diễn đạt khác là “củ cà rốt trên đầu gậy”, gợi
lên hình ảnh một củ cà rốt treo ở đầu cây gậy và đặt trước mũi
con lừa để dụ nó đi nhanh hơn. Trong các tổ chức, “củ cà rốt” ám
chỉ những phần thưởng khích lệ được đưa ra nhử nhân viên để
động viên họ phấn đấu đạt được một mục tiêu nào đó. Những
phần thưởng này có thể chỉ đơn giản là chiếc cốc cà phê, hay cũng
có thể là những khoản tiền thưởng béo bở hoặc bất cứ gì khác.
Một giả định hiển nhiên là các nhân viên thực sự được khích lệ
bởi củ cà rốt đặc biệt mà tổ chức của họ đưa ra.
Huấn luyện bằng cách thưởng phạt
Huấn luyện bằng cách thưởng phạt là những chiến lược hành vi
cụ thể do B. F. Skinner phát triển nhằm thay đổi hành vi. Các
thuật ngữ liên quan đến phương pháp của Skinner, như “củng cố
tích cực” (positive reinforcement), “củng cố tiêu cực” (negative
reinforcement) và “trừng phạt” (punishment), thường là chủ đề
tiêu khiển giữa các nhà quản lý nhân sự, các lãnh đạo doanh
nghiệp và các nhà tư vấn khi họ tìm cách khích lệ nhân viên. Và
17
