huấn luyện bằng cách thưởng phạt trong việc khuyến khích động
vật, trẻ em và người lớn có những hành vi cụ thể nhằm nỗ lực đạt
được những phần thưởng nào đó. Khi còn học cao học, tôi đã có
nhiều năm học tập, nghiên cứu, áp dụng và giảng dạy những
nguyên tắc này để giúp thay đổi hành vi của những đứa trẻ được
chẩn đoán mắc bệnh rối loạn hành vi. Trên thực tế, dù bạn có
nhận ra hay không, tất cả chúng ta đều đang sử dụng phương
pháp củng cố và trừng phạt trong cuộc sống cá nhân. Bạn cho
mèo ăn khi nó kêu meo meo vì đói, bạn cảm ơn con bạn khi bé dọn
giường, bạn từ chối cử chỉ thân mật của chồng khi anh ấy quên kỷ
niệm ngày cưới… Tất cả đều là những kỹ thuật huấn luyện bằng
cách thưởng phạt để định hình hành vi của những người xung
quanh bạn – và hành vi của bạn cũng được định hình theo cách
tương tự. Tôi luôn cảm thấy nản lòng với các bậc cha mẹ và
những giám sát viên từ chối nghiên cứu những nguyên tắc điều
chỉnh hành vi vì họ không muốn “thao túng” bọn trẻ hay nhân
viên của mình. Bạn vẫn sử dụng những kỹ thuật này mỗi ngày,
chỉ có điều bạn không biết mà thôi, phải không?
Không phải bàn cãi rằng ta có thể huấn luyện bằng cách thưởng
phạt để khích lệ mọi người đạt được những mục tiêu cụ thể. Vấn
đề là liệu các chương trình khen thưởng và công nhận dựa trên
những nguyên tắc huấn luyện bằng cách thưởng phạt có hiệu quả
không và có nên được sử dụng trong tổ chức hay không. Câu trả
lời chắc chắn là không.
Các nguyên tắc huấn luyện bằng cách thưởng phạt không có gì
sai. Chúng chỉ vô hiệu trong môi trường doanh nghiệp khi bạn
muốn mọi người sử dụng đầu óc. May mắn thay, chúng ta không
phải lo lắng về việc “sửa chữa” những chương trình khen thưởng
và công nhận truyền thống vì những chương trình đó hoàn toàn
không có vấn đề; vấn đề nằm ở một giả định cơ bản nền tảng là để
tối ưu hóa năng suất làm việc của nhân viên, chúng ta cần phải
động viên họ.
Chúng ta vẫn tin rằng những nguyên tắc có thể khiến một con
chuột hay một con chim bồ câu phải “làm việc tích cực” cũng có
thể áp dụng để con người đạt năng suất cao hơn. Nhưng có một
điều đáng chú ý: Những người làm việc trong các tổ chức thực sự
19
