ra một dạng linh hồn tập thể, buộc họ cảm, suy nghĩ và hành động khác hẳn
lúc họ đứng riêng một mình. Một số tư tưởng và tình cảm chỉ xuất hiện và
biến thành hành động khi người ta tụ tập thành đám đông. Đám đông tâm lí
là một cơ thể lâm thời, được tạo ra từ những thành phần khác nhau, nhất
thời gắn kết với nhau giống như các tế bào trong thành phần một cơ thể
sống và bằng cách liên kết đó tạo ra một thực thể mới có những tính chất
hoàn toàn khác với tính chất của các tế bào riêng lẻ.”
Chúng ta hãy tạm ngưng trích dẫn để bình luận và đưa ra nhận xét
như sau: nếu các cá nhân ở trong đám đông đã liên kết thành một khối
thống nhất thì nhất định phải có một cái gì đó liên kết họ lại với nhau và có
thể cái mắt xích liên kết đó chính là đặc trưng của đám đông. Nhưng Le
Bon không trả lời câu hỏi đó; ông chỉ nghiên cứu sự thay đổi của cá nhân
trong đám đông và mô tả một cách rất phù hợp với các luận điểm cơ bản
của môn tâm lí học miền sâu của chúng tôi.
“Người ta dễ dàng nhận thấy cá nhân tham dự vào đám đông khác
hẳn cá nhân đơn độc, nhưng tìm ra nguyên nhân của sự khác biệt ấy không
phải là dễ. Để có thể hiểu được những nguyên nhân đó chúng ta phải nhắc
lại một trong những quan điểm của khoa tâm lí học hiện đại, mà cụ thể là:
những hiện tượng vô thức đóng một vai trò quan trọng không chỉ trong hoạt
đông của cơ thể mà cả trong các chức năng trí tuệ nữa. Hoạt động hữu thức
của trí tuệ chỉ là một phần nhỏ bé so với hoạt động vô thức của nó. Người
phân tích tế nhị nhất, người quan sát thấu đáo nhất cũng chỉ có thể nhận ra
một phần rất nhỏ các động cơ vô thức mà anh ta phục tùng mà thôi. Những
hành động hữu thức của chúng ta xuất phát từ nền tảng vô thức, được tạo
lập bởi ảnh hưởng di truyền. Nền tảng vô thức đó chứa đựng hằng hà sa số
các dấu tích di truyền tạo nên chính linh hồn của nòi giống. Ngoài những
nguyên nhân điều khiển hành vi của chúng ta mà chúng ta công nhận công
khai còn có những nguyên nhân bí mật mà ta không công nhận, nhưng đằng
sau những nguyên nhân bí mật ấy còn có những nguyên nhân bí mật hơn vì
chính chúng ta cũng không biết đến sự hiện hữu của chúng. Phần lớn những
