tỏ ý nghĩa của chúng.
Điểm đáng ngạc nhiên nhất của đám đông tâm lý là: cho dù những thành
viên riêng biệt tạo nên đám đông khác nhau kiểu gì, cho dù lối sống, việc
làm, tính cách, học thức của họ giống nhau hoặc khác nhau ra sao, chỉ cần
qua sự trở thành đám đông, tất cả họ sẽ cùng có một kiểu tâm hồn tập thể,
điều này làm cho họ cảm nhận, suy nghĩ, hành động theo kiểu hoàn toàn
khác hẳn khi họ còn là những cá thể riêng biệt cảm nhận, suy nghĩ và hành
động. Có những ý nghĩ và tình cảm nhất định chỉ xuất hiện hoặc biến thành
hành động cụ thể ở những cá nhân gắn bó với một đám đông. Đám đông tâm
lý là một thể chất không xác định, được hình thành từ những thành phần
không giống nhau, liên kết với nhau tại một thời điểm nhất định, giống hệt
như sự liên kết của những tế bào sinh vật, từ đó một thể chất mới được hình
thành với những tính chất hoàn toàn khác so với những tính chất của từng
thành phần riêng biệt tạo nên nó.
Ngược lại với quan điểm của Herbert Spencer, thật lạ lùng đối với một
triết gia sắc sảo lại có quan điểm như vậy, trong nhóm tạo nên đám đông
tuyệt nhiên không có cái gọi là tổng hoặc trung bình của các thành phần mà
chỉ có sự kết hợp và tạo nên những thành phần mới, hệt như trong hóa học
khi những thành phần nhất định - ví dụ như xút và axit - kết hợp với nhau,
một chất mới được hình thành, có những tính chất hoàn toàn khác hẳn với
những tính chất của các thành phần tạo ra nó.
Đám đông được điều khiển bởi sự vô thức
Có thể dễ dàng xác định được mức độ khác nhau giữa một cá thể của
đám đông và một cá thể riêng biệt, nhưng không thể dễ dàng phát hiện ra
nguyên nhân của sự khác nhau đó.
Để ít nhất phần nào có thể xác định được những nguyên nhân này, người
ta trước hết phải nhắc lại những kết luận của tâm lý học hiện đại, rằng không
chỉ trong đời sống sinh vật, mà ngay trong các quá trình nhận thức, những
hiện tượng vô thức cũng đóng một vai trò quyết định. Đời sống tinh thần có
ý thức chỉ là một phần rất nhỏ so với đời sống tâm hồn vô thức. Nhà phân
tích có tài nhất, nhà quan sát sắc sảo nhất cũng chỉ có thể phát hiện ra một số
rất nhỏ những động cơ có ý thức điều khiển mình. Những hành động có ý
thức của chúng ta bắt nguồn từ một nền tảng vô thức, nó là cái được tạo nên
từ những gì được truyền lại từ thế này sang thế hệ khác. Những nền tảng này
