động để rồi chém giết và cướp phá. Một vật cản vô tình nào đó sẽ bị đập tan
trong giận dữ. Nếu cơ quan trong cơ thể con người liên tục tiếp nhận sự giận
dữ, như thế ta có thể coi giận dữ là trạng thái bình thường của đám đông bị
dồn nén.
Tính dễ bị kích thích, tính bốc đồng, và dễ thay đổi của đám đông cũng
như ý thức của cả một dân tộc, những cái chúng ta cần nghiên cứu, luôn bị
biến đổi bởi những tính cách chủng tộc cơ bản. Chúng tạo nên những cái nền
vững chắc cho sự hình thành mọi tình cảm của chúng ta. Rõ ràng rằng đám
đông dễ bị kích thích, dễ bốc đồng, tuy nhiên chúng thể hiện ở nhiều mức độ
khác nhau. Ví dụ, sự khác nhau giữa giống người thuộc nhóm La tinh và
giống người thuộc nhóm Anglo-Saxon quả thật rõ ràng. Những sự kiện gần
đây trong lịch sử của chúng ta là bằng chứng sống động về điều này. Năm
1870, chỉ việc công bố bức điện tín tường trình về việc một vị đại sứ hình
như bị sỉ nhục đã làm bùng phát một cơn tức giận là nguyên nhân trực tiếp
của một cuộc chiến khủng khiếp. Một vài năm sau cũng vì một bức điện tín
tố cáo một thất bại nhỏ bé tại Langson đã lại tạo nên một cơn tức giận dẫn
tới việc giải tán ngay lập tức chính phủ. Cùng thời gian, sự thất bại nặng nề
của đoàn quân viễn chinh Anh tại Khatum chỉ gây nên một xáo động nhỏ ở
nước Anh, và chẳng có bộ nào từ chức. Ở khắp nơi đám đông đều đàn bà (ẻo
lả) và đàn bà nhất là đám đông thuộc nhóm Latinh. Những ai dựa vào đám
đông sẽ leo lên rất nhanh, tuy nhiên họ lúc nào cũng như kẻ đứng bên bờ vực
trên núi Tarpeji, với một điều chắc chắn rằng một ngày nào đó sẽ bị rơi
xuống dưới.
§2. Tính dễ bị tác động và tính nhẹ dạ của đám đông
Một trong những đặc tính của đám đông đó là tính đặc biệt dễ bị tác động
và chúng tôi cũng chứng minh rằng tính chất này lây lan rất mạnh ở mọi chỗ
có đông người tụ tập; nguyên nhân của nó được giải thích bởi sự định hướng
cực nhanh của tâm tư tình cảm theo một chiều nào đó. Ngay cả lúc người ta
tưởng rằng giữa đám đông không hề có một thứ liên kết nào, thường cũng là
lúc nó đang ở trong tình trạng căng thẳng chờ đợi, thuận lợi cho việc tiếp
nhận một tác động nào đó vào nó. Tác động cụ thể đầu tiên sẽ được thông
báo đến tất cả các bộ não qua đường lây nhiễm và xác định lập tức hướng
tình cảm của đám đông. Trong nội tâm của những người bị tác động xuất
hiện một sự thúc dục phải biến nhanh ý tưởng thành hành động. Bất kể mục
đích hành động là gì, hoặc thiêu hủy một lâu đài, hoặc hy sinh chính bản
thân mình, đám đông cũng sẵn sàng một cách dễ dàng. Tất cả phụ thuộc vào
