người diễn thuyết, nếu muốn lôi cuốn được họ phải sử dụng những cách diễn
đạt mạnh mẽ. Những cái thường thấy ở một nhà diễn thuyết trong các cuộc
hội họp của dân chúng là, phản đối ầm ĩ, quả quyết nọ kia, lặp đi lặp lại,
nhưng tuyệt đối không bao giờ ông ta tự cho phép mình được nêu ra một
bằng chứng nào.
Cũng chính sự thái quá trong tình cảm này là cái đám đông đòi hỏi ở
những người anh hùng của họ. Những tính cách và đạo đức tuyệt vời của
những người anh hùng phải luôn luôn được khuếch đại. Trong nhà hát, đám
đông đòi hỏi người anh hùng của một bi kịch phải dũng cảm, khôn ngoan và
đạo đức, những điều trong đời sống thực chẳng bao giờ có được như vậy.
Người ta có lý khi nói về cái vẻ ngoài đặc biệt của nghệ thuật sân khấu.
Rõ ràng rằng nó tồn tại, nhưng các quy luật của nó chẳng hề có liên quan gì
đến lý trí lành mạnh của con người và với logic học. Nghệ thuật nói trước
đám đông, không có gì ghê gớm, nhưng đòi hỏi phải có một khả năng đặc
biệt. Trong khi đọc một kịch bản nào đó người ta thường khó đánh giá đúng
mức độ thành công của nó. Nhìn chung bản thân các giám đốc nhà hát đều
rất không chắc chắn về sự thành công của vở kịch khi người ta đưa cho họ
xem kịch bản, bởi để có thể đánh giá được, họ phải tự biến thành một đám
đông. Nếu chúng ta có thể xem xét kỹ lưỡng từng chi tiết, chúng ta còn có
thể chỉ còn ra những ảnh hưởng quan trọng của chủng tộc một cách dễ dàng.
Màn bi kịch làm say sưa một đám đông của một vùng nào đó, thường lại
không thành công hoặc thành công rất hạn chế ở một vùng khác, bởi nó
không đủ sức để lôi cuốn đám khán giả mới
Tôi không cần phải đặc biệt nhấn mạnh rằng, sự thái quá của đám đông
chỉ diễn ra trong tình cảm và không hề diễn ra trong lý trí. Sự thực, con
người chỉ cần là thành viên của đám đông, như tôi đã từng chỉ, cũng đã là
một sự suy giảm đáng kể năng lực lý trí của nó. Trong các công trình nghiên
cứu về tội ác của đám đông, Tarde cũng đã xác định như vậy.
§4. Tính không khoan dung, tính độc đoán và tính bảo thủ của đám
đông
Đám đông chỉ biết đến những tình cảm đơn giản và thái quá. Các ý kiến,
tư tưởng, giáo lý truyền bá vào nó được nhanh chóng tiếp nhận một cách
hoặc nguyên kiện không cần xem xét, hoặc bị nó vứt bỏ tất cả, cũng như
được coi là tuyệt đối đúng hoặc tuyệt đối sai. Đối với đức tin cũng vậy, con
