Giữ vị trí hàng đầu trong các ý tưởng chủ đạo của thời đại chúng ta là ý
tưởng, rằng giảng dạy có một kết quả nhất định làm cho con người tốt lên và
không những thế còn có thể làm cho chúng trở nên giống nhau. Chỉ bằng
cách lặp đi lặp lại, câu này cuối cùng đã trở thành một trong những câu
không gì lay chuyển nổi của nền dân chủ. Nó đã trở nên bất khả xâm phạm
giống như những giáo lý một thời của nhà thờ.
Nhưng ở điểm này, cũng như ở nhiều điểm khác nữa, các ý tưởng của
nền dân chủ đã trái ngược một cách rõ nét nhất đối với những kết quả và
những kinh nghiệm thu lượm được từ tâm lý học. Nhiều triết gia ưu tú, đặc
biệt trong đó có Herbert Spencer, đã có thể chứng minh một cách dễ dàng,
rằng việc giảng dạy không làm cho con người trở nên đạo đức hơn cũng
chẳng làm cho nó hạnh phúc hơn, việc giảng dạy không làm thay đổi bản
năng cũng như ham muốn của con người, và nếu không được tiến hành tốt
nó thậm chí còn gây hại nhiều hơn là làm lợi. Các chuyên gia thống kê đã
xác nhận quan điểm này, bằng cách họ đã chỉ ra, rằng số lượng tội phạm đã
tăng lên cùng với sự mở rộng phạm vi giảng dạy hoặc ít nhất là với một kiểu
giảng dạy nào đó; rằng kẻ thù tồi tệ nhất của xã hội, những kẻ vô chính phủ,
thường xuất thân từ những trường học tốt nhất. Một công chức tòa án cấp
cao, ông Adolphe Guillot, đã tường trình, rằng hiện nay ước tính có khoảng
ba ngàn tội phạm có học trên một ngàn tội phạm không có học, và trong
khoảng thời gian năm mươi năm qua số tội phạm đã tăng từ 227 lên đến 552
trên tổng số một nghìn dân, có nghĩa là chúng đã tăng khoảng 133%. Ông ta,
trong sự nhất trí với các đồng nghiệp khác, cũng đã phát hiện ra, rằng số
lượng tội phạm đặc biệt tăng ở tầng lớp trẻ, những người theo học tại các
trường miễn phí bắt buộc thay vì học trường tư.
Dĩ nhiên không bao giờ ai đó lại khẳng định, rằng sự giảng dạy được tiến
hành tốt không thể đem lại những kết quả thực tiễn, có ích, chí ít nếu không
phải trên phương diện đạo đức thì cũng có thể trên phương diện mở ra các
khả năng nghề nghiệp. Đáng tiếc là, và đặc biệt trong ba mươi năm lại đây,
các dân tộc La tinh đã xây dựng nền giáo dục của họ trên những cơ sở hoàn
toàn sai lầm và mặc dù đã có những phân tích của những bộ óc thông thái,
họ vẫn cứ bám giữ lấy những sai lầm đáng buồn đó của họ. Bản thân tôi
trong các bài viết khác nhau
đã chỉ ra, rằng nền giáo dục của chúng ta
hiện nay đã biến số đông những con người, được đảm bảo chuyện học hành,
trở nên kẻ thù của xã hội, với số lượng đông gấp nhiều lần những kẻ theo
đuôi chủ nghĩa xã hội, một hình thức xã hội tồi tệ nhất.
