phải biết trọng quy tắc danh dự, nếu như họ kháng chiến chống Pháp, và họ
tuân theo điều đó để quả thực ở đâu ông chủ sống, ở đó đích thực là tổ quốc,
vì cách nhìn của họ dựa vào luật nông nô, là điều luật ràng buộc họ vào với
chủ nô chứ không phải với đất nước. (Chữ “nông nô” ở đây cũng không
đúng, phải là, luật giành cho thần dân phong kiến, ràng buộc họ với lãnh
chúa chứ không phải đất nước).
Không thể nào kể hết số từ ngữ theo thời gian đã thay đổi một cách căn
bản ý nghĩa của chúng như vậy. Chúng ta phải cố gắng rất nhiều mới có thể
hiểu được ý nghĩa của chúng trước đây. Người ta phải đọc nhiều, và thực sự
là như vậy, chỉ duy để có thể hiểu được chữ “ông Vua” và “gia đình vua
chúa” mang ý nghĩa gì trong con mắt của ông cha chúng ta. Cho nên đối với
những khái niệm khó hơn thì phải biết rằng nó sẽ như thế nào!
Các ngôn từ như thế chỉ có những ý nghĩa mang tính thay đổi và nhất
thời. Những ý nghĩa này biến đổi cùng với các thời đại và các dân tộc. Nếu
muốn chúng tác động được vào đám đông, thì chúng ta phải hiểu được ý
nghĩa của chúng ngay tại thời điểm nó được giành cho họ, chứ không phải
một ý nghĩa nào đó của nó trước đây hoặc là ý nghĩa chỉ để giành cho những
cá nhân có nhận thức hoàn toàn đặc biệt. Ngôn từ cũng sống động tựa như ý
tưởng.
Như vậy nếu một khi đám đông do những biến đổi về chính trị hoặc do
sự thay đổi tín ngưỡng dẫn đến sự ghê tởm sâu sắc những hình ảnh được gợi
nên bởi một ngôn từ nào đó, thì lúc đó nhiệm vụ đầu tiên của người lãnh đạo
nhà nước chân chính là phải thay đổi các quan hệ, mà không - nhớ chú ý
điều này - động chạm đến bản thân sự vật, bởi vì những cái đó có quan hệ
với một trạng thái tinh thần được di truyền lại và khăng khít đến đến mức rất
khó có thể thay đổi chúng. Ông Tocqueville thông thái đã nhắc nhở, rằng
công việc của tổng tài và của triều đình trước hết là phải đặt cho phần lớn
các thể chế của quá khứ những cái tên gọi mới, sau đó là những khái niệm đã
từng gợi nên trong trí tưởng tượng của đám đông những hình ảnh đáng căm
ghét phải được thay thế bằng những khái niệm khác, mà sự mới mẻ của
chúng làm cho những hình ảnh kia không thể xuất hiện trở lại được nữa.
Khái niệm “Taille” sẽ được thay bằng thuế cơ bản, khái niệm “Gabelle “
được gọi là thuế muối, thuế tiêu thụ thì được gọi là thuế gián tiếp và thuế hải
quan, thay vì thuế thợ cả, thuế người làm sẽ trở thành thuế doanh nghiệp
v.v...
