TRUYỆN TRIỆU ĐẠT
Triệu Đạt là người quận Hà Nam. Thủa trẻ theo học quan Thị trung của
nhà Hán là Đan Phủ, suy nghĩ sâu xa, nói là miền đông nam có khí của bậc
Đế vương, nên đến tránh nạn được, do đó đem thân vượt sông. Xét thuật
cửu cung nhất toán,
nghiên cứu cái tinh diệu của thuật ấy, cho nên biết
tùy cơ mà ứng biến, đối đáp như thần, đến như tính xem có nạn châu chấu
bay, đoán vật ẩn náu, không gì là không đúng. Có người hỏi Đạt rằng:
“Những con vật biết bay vốn không xét đoán được, ai biết được là đúng,
đấy chỉ là nói bừa thôi”. Đạt sai người ấy lấy mấy hạt đậu nhỏ đặt ở trên
chiếu, để ở vài chỗ trên đó, đến lúc đoán đúng người ấy mới tin thật. Từng
qua nhà bạn cũ, bạn cũ mời Đạt ngồi ăn. Ăn xong, bảo Đạt rằng: “Kho ít
rượu thiếu, lại không có món ngon, không làm vừa ý, được sao”? Đạt nhân
đó lấy một cái đũa trong mâm, lại khua ngang khua dọc ba lần, rồi nói:
“Dưới vách phía đông nhà ông có một hộc rượu ngon, lại có ba cân thịt
hươu, sao lại nói là không có”? Bấy giờ có người khách khác cũng ngồi,
trong lòng biết ý của chủ nhà, chủ nhà thẹn nói: “Ông giỏi đoán vật ẩn náu
thật không, muốn thử xem sao thôi, không ngờ hiệu nghiệm như thế”. Bèn
đem rượu ra uống. Lại có thẻ tre, trên ấy chép mấy nghìn vạn chữ, cất giấu
ở trong kho, nhờ Đạt tính xem. Đạt tính số đoán, nói: “Chỉ là có danh mà
không có thật”. Sự tinh diệu của Đạt đại khái như thế.
Đạt quý tiếc thuật ấy, bọn Khám Trạch, Ân Lễ đều là nhà Nho hay kẻ sĩ
giỏi, cúi mình nhún nhường theo học, nhưng Đạt giữ kín không nói ra. Thái
sử thừa Công Tôn Đằng thủa trẻ theo học Đạt, chăm chỉ nhiều năm, Đạt
hứa truyền dạy cho chỉ mấy năm thôi, lúc sắp nói ra nhưng rồi lại dừng.
Ngày sau Đằng đem rượu ngon đến, xem sắc mặt, quỳ bái mà xin, Đạt nói:
“Tổ tiên ta biết được thuật này, muốn mưu làm thầy của Đế vương, làm
quan đến nay trải ba đời vua, nhưng không hơn chức Thái sử lang, thật là
không muốn truyền dạy nữa. Vả lại thuật này thần kì, cộng đầu trừ đuôi,
như thuật nhất toán, không thể cùng nói với ông. Nhưng thấy ông chăm học
không chán, nay sẽ truyền dạy cho ông”. Uống mấy chén rượu xong, Đạt
