Thiên tử dời về đông, Phụng từ huyện Lương đón muốn bắt lại, không
kịp. Mùa đông tháng mười, Công đánh Phụng, Phụng chạy về phương Nam
đến chỗ Viên Thuật, Công đánh doanh trại ở huyện Lương, lấy được. Thái
tổ phong cho Viên Thiệu chức Thái uý
, Thiệu xấu hổ vì ngôi thứ của
mình ở dưới Công, không chịu nhận. Công bèn cố nài, nhượng chức Đại
tướng quân của mình cho Thiệu. Thiên tử bái Công làm Tư không, hành Xa
kỵ tướng quân
. Năm ấy sai bọn Tảo Chi-Hàn Hạo cùng luận bàn, bắt
đầu gây dựng việc đồn điền.
Nguỵ thư chép: Từ lúc xảy ra chiến loạn, ruộng đất bỏ hoang, lương
thực thiếu thốn. Chư quân nổi dậy khắp nơi, chẳng có ai tính việc lâu dài,
đói thì đi cướp bóc, no thì phung phí lương thực, lòng người ly tán
, địch
không đánh phá cũng tự tan vỡ chẳng thể thắng được. Viên Thiệu ở Hà
Bắc, quân dân ngẩng mặt ăn lá dâu. Viên Thuật ở Giang Hoài, lấy bồ
loả
để dùng. Người phải ăn thịt lẫn nhau, làng xóm tiêu điều. Công nói:
“Cái thuật định quốc là, binh muốn mạnh cần có đủ lương, người Tần bởi
thúc đẩy nghề nông mà thâu tóm được thiên hạ, Hiếu Vũ lấy việc khai khẩn
đồn điền mà bình định được Tây Vực, đó là sớm ý thức được việc ấy vậy.”
Ngay năm ấy Thái tổ chiêu mộ dân khai khẩn ở đất Hứa, thu được hơn
trăm vạn hộc lương. Trong các châu quận đặt chức quan trông coi việc đồn
điền, tích trữ lương thực tại chỗ. Khi chi phạt tứ phương, không phải khó
nhọc về việc vận chuyển lương thảo, lại kiêm quản được việc diệt trừ đám
đạo tặc, người trong thiên hạ được yên bình.
Lã Bố tập kích Lưu Bị, chiếm Hạ Bi, Bị chạy lại chỗ Công. Trình Dục
thuyết Công rằng: “Tôi xem Lưu Bị có hùng tài mà rất được lòng người,
sau này chẳng chịu ở dưới người khác, chẳng bằng sớm liệu đi.” Công nói:
“Nay đang là lúc thu dụng kẻ anh hùng, giết một người mà làm mất lòng
thiên hạ, chẳng nên.”
Trương Tế từ Quan Trung chạy về Nam Dương. Tế chết, người cháu là
Tú thống lĩnh số binh ấy. Năm thứ hai mùa xuân rằm tháng giêng, Công về
đến Uyển thành. Trương Tú đến hàng, sau lấy làm hối, lại phản. Công tới
