rằng: Lời mà bọn trẻ con hát không có gì là không ứng nghiệm; đến như lời
văn này, tựa như không có chỗ sai, như lời văn hát, có lẽ là Toản trước sau
cố giữ huyện Dịch, không nghĩ mưu xa. Mà Toản nhân cái uy phá quân
Khăn vàng, ý chí vươn xa, bèn đặt Thứ sử của ba châu, mưu diệt họ Viên,
do đó mà thua vậy. Đắp lũy bao quanh mười vòng, ở trong lũy đắp thành,
đều cao năm, sáu trượng, làm lầu ở trên đó; giữa lũy đắp thành, có thành
cao mười trượng, tự ở đó, chứa ba trăm vạn hộc lúa. Anh hùng kí viết: “Các
tướng của Toản ai ai cũng làm lầu cao, có đến nghìn cái lầu. Toản làm cửa
sắt, trú ở trên lầu, rời xa tả hữu, để vợ lẽ hầu bên trao dẫn văn thư”.
Toản nói: “Người xưa nói việc thiên hạ nên vẫy cờ mà yên định, ngày
nay xem ra không bằng ta xét việc, không bằng dừng binh đi, chăm làm
ruộng cất chứa thóc lúa thôi. Theo binh pháp thì trăm tòa lầu đã không
đánh được, nay ta có lầu cao nghìn tầng, ăn hiết thóc lúa ở đây cũng đủ biết
hết việc thiên hạ rồi”. Muốn dựa vào đấy để làm quân Thiệu mỏi mệt.
Thiệu sai tướng đánh chỗ ấy, nhiều năm không thắng được.
Hán Tấn Xuân thu viết: “Viên Thiệu gửi thư cho Toản nói: ‘Ta với túc hạ
đã có ước thề trước kia, tự mình thề dẹp loạn, thân ái hơn cả Di, Thúc, chức
phận rõ như màu xanh màu đỏ, gọi là sức kéo cùng bánh xe, cùng gót chân
như Tề, Tấn, nên cởi ấn bỏ dây thao, lấy miền bắc nối vào miền nam, chia
sẻ màu mỡ để cùng làm việc, đấy không phải là thể hiện tấm lòng son đỏ
của ta chăng? Há để túc hạ vứt nghĩa lớn của kẻ sĩ mà chuốc lấy vết chân
của tai vạ? Dừng mà nghĩ lại, đã gây oán dễ, ngầm sai quân mã cướp bóc
Dự Châu. Lúc trước nghe nói quân mã ở tại miền nam, tự thân đánh trận, sợ
bị tên lạc đâm trúng, đao loạn dọc ngang, đắp thêm cái họa của túc hạ, lại
tăng thêm cái lỗi của ta vậy. Cho nên gửit thư tha thiết, mong đã sửa lỗi.
Vậy mà túc hạ vẫn tự buông thả, ra oai lừa dối, nói là có thể thu được lưới
trời, diệt được bọn anh hùng, do đó khiến cho em họ mất mạng ở chốn can
qua. Lời ấy vẫn còn văng vẳng bên tai. Mà túc hạ từng không đánh cái gốc
của tai họa, xét lỗi của mình, tạm muốn tỏ cái giận không cùng của mình
mà không nghĩ đến cái ranh giới của nghịch thuận, giữ oán mà gây hại cho
dân, hại lây đến cả thân ta. Lại ruổi ngựa căng cung đến đánh đất đai của ta,
