Đông. Con thứ là Sưởng, làm Đại tư nông. Con út là Thiến, tự là Quân Ấu,
tính tình khoan hậu mà có khí phách, có tiếng lúc bấy giờ, từng làm Ký
châu Thứ sử, sau Thái tử lấy làm túc vệ luôn mang theo bên mình. Con
Hàn là Du, tự Thế Đô, thanh bạch kiên trinh mà cao khiết, có tài bàn xét
nghị luận, cùng với Công Tôn Long đàm luận về đạo lý. Lúc còn nhỏ đã nổi
danh, được vời vào phủ Thái uý, làm đến chức Thị trung trung thư lệnh,
sau đổi làm chức Giám ti.
Thần Tùng Chi xét rằng: Thoán từ quẻ Kiển
nói rằng: “Kiển lợi về
mặt Tây Nam, đi phải đúng chính đạo”, không nói rằng: “có công”; dưới
lại nói rằng: “Gặp được đại nhân giúp cho mới có lợi, đi thì có công vậy’.
.
Năm Thái thuỷ nguyên niên, Tấn thất lên ngôi đế, chiếu viết rằng: “Xưa
Thái uý Vương Lăng mưu phế Tề vương, mà Vương sau cùng chẳng đủ sức
giữ ngôi vị. Chinh Tây tướng quân Đặng Ngải, kiêu căng cậy công mà thất
tiết, trọng tội rõ ràng. Đã bị chiếu thư bắt tội, tước bỏ quân quyền, phải bó
tay chịu chết, ấy là bởi muốn sinh lòng làm việc ác, mà việc chẳng thành.
Nay đại xá xoá bỏ tội trạng, nhược bằng tử tôn không còn nữa sẽ phải tìm
người trong họ để tạo lập về sau, lệnh cho phải làm lễ tế tự không để dòng
tộc bị tuyệt diệt”.
Năm Thái Thuỷ thứ ba, quan Nghị lang dâng sớ lên bề trên nói rõ việc
làm của Ngải rằng: “Ngải mang lòng trung nghĩa mà lại phải gánh tội phản
nghịch, có công bình định Ba Thục mà lại bị tru diệt, thần lấy làm thương
tiếc lắm. Thương thay, nói rằng Ngải làm phản ư! Ngải vốn tính cương
cường nóng nảy, coi rẻ kẻ mạo phạm mà nhã nhặn với người phàm tục,
không hoà mình với đồng liêu, vì thế khiến người ta chẳng hài lòng. Thần
mạo muội nói rằng Ngải chẳng phải làm phản vậy. Xưa Khương Duy đánh
phá tan tành ở Lũng Hữu, Ngải sửa sang việc phòng bị, khiến lương đủ
binh cường. Gặp năm hung hạn, Ngải chia thóc lúa cho dân, thân mặc áo
thô, tay cầm cầy cuốc, làm gương cho tướng sỹ. Khiến cho trên dưới đều
cảm kích, chẳng ai dám không tận lực. Ngải nắm quyền trấn thủ biên
cương, thống lĩnh mấy vạn binh, mà không ngã lòng vì gian khó nhọc nhằn,
