Tức là Tả Khâu Minh, tác giả sách Tả thị xuân thu nổi tiếng.
Chỗ này cũng tương tự như Lưu Bị dẫn dân ở Tân Dã, Phàn Thành
đi tránh quân Tào sau này. Trong số quần hùng thời Tam Quốc chỉ có Tào
Tháo và Lưu Bị biết lo nghĩ cho dân. Xem ra lời bàn của Tháo trong bữa
rượu Thanh mai cũng không hẳn là lơi vu vơ vậy.
Chỗ này người dịch ngờ rằng nguyên tác chép lầm. Nguyên là chữ
Vũ là hai chữ Tập ghép với nhau, mà chữ Vũ này không phải là chữ chỉ họ
Vũ, vả lại chỉ thấy tác giả Tập Tạc Xỉ chứ chưa thấy Vũ Tạc Xỉ bao giờ.
Kế lại là chức quan nhỏ ở châu quận chuyên lo về sổ bộ, văn thư.
Viên Tự là người nhà họ Viên, là em của Thuật và Thiệu. Nam huynh
ở đây là chỉ vào Viên Thuật (Thuật chiếm cứ vùng Hoài Nam), Bắc huynh
là trỏ vào Viên Thiệu (Thiệu chiếm cứ vùng Hà Bắc). Tam Quốc diễn nghĩa
nói rằng Thuật là em Thiệu, song theo gia pháp thì Thuật mới là anh
(Thuật là con vợ đích từng, Thiệu là con của nàng hầu), tuy nhiên về tuổi
tác và địa vị thì Thiệu lớn hơn. Thuật từng lấy ngọc tỉ của Tôn Sách rồi
xưng đế, sau khi cùng quẫn mới định dâng ngọc tỉ cho Thiệu để nương nhờ,
bị Tháo sai Lưu Bị chẹn đường, sau Thuật cùng quẫn phát bệnh chết.
Nguyên văn câu này là ‘đãi thăng đường thất’. Theo sách Luận ngữ
là câu ‘thăng đường nhập thất’, ‘thăng đường’ là học được cái cơ bản,
‘nhập thất là học được cái tinh tuý’. Dịch thoát ý câu văn là ‘được ngài
dạy dỗ chu toàn.’
Nhan Uyên là trò giỏi của Khổng Tử, Khổng Tử vẫn thường khen
Uyên, than rằng mình chẳng bằng được Uyên.
Xưa, Lý Sinh cùng Giả Phục theo học kinh Thượng Thư, Giả Phục
khen ngợi Lý Sinh hết lời, tiên đoán sau này Sinh sẽ là rường cột của quốc
sau, quả nhiên ứng nghiệm.
Kiều Huyền đây là người được nhắc đến từ đầu truyện, từng đoán
rằng Tào Tháo sẽ là người yên định được thiên hạ. Tào Tháo về qua đất cũ,
nhớ đến Kiều Huyền vào tế lễ, tỏ ý rằng nhờ những lời của Kiều Huyền mà
ông cố gắng có được vinh quang như hiện tại.
