[ CHÚ THÍCH ]
Là Gia Cát Lượng truyện do Trần Thọ viết.
Lương Phụ Ngâm nguyên là khúc ca cổ của nước Tề thời Chiến Quốc,
kể về sự tích tể tướng nước Tề là Án Anh, dùng hai quả đào giết ba dũng sĩ.
Án Anh thấy ba người kiêu ngạo, sợ rằng nếu họ hợp sức sẽ nguy hại tới
quốc gia, mới bày kế để ba dũng sĩ tranh nhau hai quả đào, cuối cùng cả
ba người vì sĩ diện mà tự sát cả.
Tức Trần Quần và Tư Mã Ý.
Tư Mã Tương Như, một danh thần nhà Hán.
Tức Tư Mã Huy còn gọi là Thuỷ Kính tiên sinh.
Tức Lưu Biểu.
Thân Sinh, Trùng Nhĩ là hai con cùng cha khác mẹ của vua Tấn là
Hiến Công. Ái thiếp của vua Tấn là Ly Cơ, có con trai là Hề Tề, vì muốn
con mình được kế vị mới dèm pha với vua Tấn nhằm giết Thân Sinh và
Trùng Nhĩ. Thân Sinh ở lại triều đinh bị mắc mưu phải tự sát, Trùng Nhĩ
trốn ở bên ngoài nên thoát nạn, sau này lên làm vua Tấn.
Xưa khi bắt được phạm nhân thường để dong trên xe tù, đi khắp
đường chợ, gõ trống để dân tình đến xem và nhận mặt hung thủ.
Sái Mạo là anh vợ Biểu nắm quyền to, Biểu yêu Tông (con thứ do Sái
thị đẻ ra), ghét Kỳ (con vợ cả), Biểu đang ngả về phe họ Sái.
Lưu Bị từng nhận chức Dự châu mục nên được gọi là Lưu Dự châu.
Vùng HánNamtức là khục vực phíaNamsông Hán, tức đất Kinh châu.
Ở đây ý nói rằng Tháo đã phá được Thiệu.
Tức Trương Chiêu.
Hiếu Ni tức là Viên Tử vậy.
Lâm Trưng nay thuộc tỉnh Hồ Nam, nằm giữa 3 quận kể trên, rất
thuận tiện giao thông, có thể điều hành hậu cần rất hợp lý cho cả vùng.
Tả tướng quân là chức của Lưu Bị do Hán Hiến đế phong cho. Lượng
tạm coi việc ở phủ sự của Lưu Bị, khi ấy Bị thường đi chinh chiến ở bên
