tặng phẩm này có ích gì cho y? Y coi thường tất cả và chán nản tất cả.
Khung cảnh Viện Bảo tồn này gợi trong ký ức y một kỷ niệm khó chịu nào
đó, một khó chịu mơ hồ thường ám ảnh y ít lâu nay. Y không sao biết rõ
được nguyên nhân nó, y không nắm được nó, y chỉ thấy nó mơ hồ ẩn hiện
và làm cho y khó chịu. Y đi qua ba gian phòng đầy tặng phẩm nhưng không
chọn qua một món nào hết. Rồi y đứng lại trước một giàn máy Tivi lớn hơn
hàng chữ khắc “Nhân viên Cheka kính tặng Đồng chí Stalin vĩ đại”. [2]
(Giàn Tivi này được chế tạo ở Viện Mavrino – đây là giàn Tivi duy nhất,
lớn nhất được chế tạo ở Liên bang Xô Viết.)
Rồi y quay gót và đi ra.
Những ngày liên hoan trôi qua như thế. Y chẳng cảm thấy có gì là vui, là
phấn khích hết.
Có một cảm giác gì đó nặng nề trong lồng ngực làm cho Stalin lo âu và
thắc mắc, cảm giác đó có từ lúc y đứng trong Bảo tồn viện, có một cái gì
trong đó đã gây cho y cái cảm giác khó chịu ấy nhưng y vẫn không biết rõ
vì cái gì.
Quần chúng muốn y, điều đó đúng, đúng lắm nhưng quần chúng không biết
nhìn xa. Làm cách nào sửa được khuyết điểm ấy? Chế độ cộng sản sẽ được
thực hiện nhanh chóng và hoàn hảo biết chừng nào nếu không có những tên
công chức vô hồn, nếu không có những tên cán bộ cao cấp ngu dốt, nếu
không có những sơ hở, yếu kém trong công tác giáo dục và hướng dẫn quần
chúng. Ngay cả bọn đảng viên cũng lầm lạc và xao lãng nhiệm vụ lịch sử
của chúng. Lại còn những chậm trễ trong những kế hoạch xây dựng, những
chậm trễ trong kế hoạch sản xuất, sự thiếu thốn những hóa phẩm tốt, những
chương trình sai lầm, sự lãnh đạm của tất cả trước những cố gắng áp dụng
kỹ thuật mới và dụng cụ mới, sự từ chối của bọn trẻ lười biếng không chịu
xung phong đi công tác ở những miền xa để mở rộng biên cương, năng suất
nông phẩm tụt dốc, tình trạng hoang phí của bọn cán bộ thuế, tình trạng
trộm cắp trong những kho chứa, tình trạng tham nhũng, biển thủ, chiếm
công vi tư của bọn ủy viên, bọn tù nhân phá hoại ngầm, rồi lại còn bọn
công an chủ trương tự do, bọn hành nghề chợ đen hỗn xược, bọn đàn bà nội
trợ tham lam, đòi hỏi, bọn trẻ con hư vì được quá nuông chiều, bọn chuyên