Aleksandr I. Solzhenitsyn
Tầng đầu địa ngục
Dịch giả: Hải Triều
- 42 -
Vĩnh biệt, vĩnh biệt…!
Tuy rằng Nerzhin đang bối rối vì cuộc di chuyển, chàng vẫn thấy cần, và
chàng tin chắc rằng, để vĩnh biệt Viện Mavrino, chàng phải cho Thiếu tá
Shikin một bài học, hoặc làm cho y phải khó chịu. Vì vậy, khi chuông báo
giờ làm việc reo vang, Nerzhin không chịu ngồi chờ trong phòng ngủ như
những người sắp phải di chuyển, chàng đi thẳng lên tầng lầu thứ ba, gõ
mạnh lên cánh cửa văn phòng của Thiếu tá Shikin.
Thiếu tá Shikin không sao có thể chịu đựng nỗi gã tù nhân gầy guộc, khó
chịu có thái độ cứng ngắc và có sự hiểu biết tỉ mỉ về pháp luật tên là Gleb
Nerzhin. Đã nhiều lần Shikin đề nghị với Viện trưởng Yakanov tống khứ
tên tù Gleb Nerzhin ra khỏi Viện nhưng đề nghị ấy đến hôm nay mới thực
hiện được. Khi Nerzhin lừ lừ bước vào phòng. Shikin nhận thấy nét mặt
lầm lì của Nerzhin và y cảm thấy sung sướng, thỏa thuê trong lòng. Y tin
chắc Nerzhin tới để hỏi y về lý do và nguyên nhân mình bị di chuyển đi
khỏi Viện Mavrino.
Nerzhin là người tù có khả năng thiên phú có thể thâu gọn cả một bản văn
khiếu nại trong vài câu nói vắn tắt nhưng rõ rệt, đanh thép, hoặc viết lại
những lời phản đối ấy thành chữ trên những tờ giấy vệ sinh mà ban quản
đốc nhà tù cấp cho các tù nhân. Sau năm năm ở tù, chàng cũng đã luyện
thành được một lối đối thoại đặc biệt với bọn nhân viên cao cấp trong ban
quản đốc – lối nói này, theo ngôn ngữ của tù nhân, là lối nói "khiêu khích
hợp pháp". Lời lẽ của Nerzhin tuy vẫn lễ đọ nhưng ẩn chứa sự mỉa mai,
châm biếm mà người nghe dù có ngu si hay vô ý đến đâu cũng phải nhận
thấy – lối nói ấy gần giống như lối nói của những bậc lão thành thường
dùng để nói với bọn trẻ. Nói được như thế là cả một nghệ thuật. Người bị
nghe chỉ khó chịu nhưng không làm gì được, càng dễ lộ sự khó chịu của
mình là càng thú nhận sự thua kém.
