TẦNG ĐẦU ĐỊA NGỤC - Trang 73

Bằng cách nào Verenyov vào tổ chức này? Tại sao ông lại bỏ đại học? Tôi
được biệt phái đến đây. Ông có thể từ chối được không? Được, có thể từ
chối được nhưng lương bổng ở đây gấp đôi. Ông có con không? Bốn đứa.
Vì một nguyên nhân nào đó họ kiểm lại danh sách những sinh viên cùng
khóa với Nerzhin, những người cũng như Nerzhin, thi ra trường cùng một
ngày với ngày chiến tranh bắt đầu. Những người xuất sắc nhất đều đã chết
trên mặt trận hoặc bị tiếng đạn, tiếng bom làm cho ngớ ngẩn. Họ là những
người luôn luôn đi trước, những người không bao giờ dừng lại để nhìn
mình xem mình ra sao. Và những người thời đó không ai thèm để ý, những
kẻ thời đó không đáng gì cả nay đã hoàn tất được việc học cao hơn được đã
giữ những chân giảng sư quan trọng ở những Viện Khoa học lớn. Còn
người làm cho chúng ta sung sướng và kiêu hãnh, anh Dmitri Dmitrich
Goryainov-Shakhovsky bây giờ ra sao?
Goryainov-Shakhovsky! Con người thấp nhỏ, bê bối trong tuổi già, người
suốt đời mang vết phấn trắng trên tay áo, người bỏ túi chiếc khăn lau bảng
vì tưởng rằng đó là ta khăn mùi soa. Ông là một huyền thoại sống của
trường đại học, một huyền thoại được xây dựng bằng không biết bao nhiêu
chuyện khôi hài về “nhà thông thái hay đãng trí” điển hình. Ông là linh hồn
của đại học đường Warsaw. Một nửa thế kỷ làm việc cho khoa học làm ông
nhận được những điện văn ca ngợi gửi đến từ Milwaukee, Captown,
Yokohama. Để rồi ông bị thanh trừng trong cuộc phát động gọi là “trẻ trung
hóa hàng ngũ”. Ông đi về Mạc Tư Khoa và trở lại với mệnh lệnh của
Kalinin: “Đừng động đến ông già này”. Người ta đồn rằng trước đây ông
già của Kalinin là tá điền của ông thân sinh ra giáo sư Goryainov-
Shakhovsky.
Và không đúng đến ông thật. Họ để mặc ông muốn nói gì thì nói, muốn làm
gì thì làm. Ông có thể viết một luận án về khoa học thiên nhiên trong đó
ông đưa ra những bằng cứ chứng minh bằng toán học về sự có mặt của
Chúa. Hoặc trong những cuộc giảng thuyết của ông về Newton, nhân vật
mà ông thích nói đến nhứt, ông có thể sỉ mũi trong chòm râu vàng võ của
ông và nói:
“Có người vừa đưa lên tôi câu hỏi như sau: Marx viết rằng Newton là một