chúng đi. Có thể thấy, miễn phí có tác động to lớn đến hành vi của con người.
Các doanh nghiệp luôn biết cách dùng vũ khí “miễn phí” để kích thích người người tiêu dùng
mở thêm hầu bao. Amazon miễn phí vận chuyển đối với những đơn đặt hàng có số lượng nhất
định. Một số người không muốn mua cuốn sách thứ hai, nhưng sẵn sàng trả tiền để được miễn
phí vận chuyển. AOL
chuyển từ dịch vụ tính cước theo giờ sang hình thức thuê bao hàng
tháng với thời gian truy cập không giới hạn. Những chiêu miễn phí tương tự đem lại niềm vui
cho khách hàng, nhưng lại xui khiến họ trả thêm tiền để mua những sản phẩm, dịch vụ mà có
thể họ không cần phải mua.
Ranh giới giữa quy chuẩn xã hội và quy chuẩn thị
trường
Chúng ta đang sống đồng thời trong một thế giới có hai quy chuẩn: quy chuẩn xã hội và quy
chuẩn thị trường. Các quy chuẩn xã hội bao gồm những hoạt động thân thiện của con người
được xã hội công nhận. Chúng mang tính cộng đồng và không thể quy đổi ra tiền, ví dụ như mẹ
vợ nấu cơm đãi con rể, hàng xóm giúp chúng ta khiêng cái ghế… Trong khi đó, các quy chuẩn
thị trường lại mang tính lợi ích so sánh và thanh toán, trao đổi tức thì như mua bán, trả lương,
thuê nhà…
Khi quy chuẩn xã hội và quy chuẩn thị trường được tách riêng, cuộc sống sẽ đơn giản và tốt
đẹp hơn. Thế nhưng, khi hai quy chuẩn này va chạm thì các vấn đề sẽ nảy sinh. Ví dụ, một
chàng trai mời cô gái đi ăn để tìm hiểu. Đến lần thứ tư thì trong đầu anh ta không còn phân
biệt được ranh giới giữa quy chuẩn xã hội (tìm hiểu bạn gái) và quy chuẩn thị trường (lấy tiền
đổi tình dục). Anh ta đã nói với cô gái rằng việc hẹn hò này đã tiêu tốn của anh ta như thế nào.
Anh ta đã nhầm lẫn giữa quy chuẩn xã hội và quy chuẩn thị trường. Tình huống cũng tương tự
khi chàng rể rút tiền và đề nghị được trả bữa cơm gia đình cho mẹ vợ.
Các quy chuẩn xã hội có sức tác động mạnh mẽ. Nhiều người làm việc chăm chỉ và không
nhận lương vì biết rằng công việc họ đang làm có đóng góp cho cộng đồng, xã hội. Đó là những
phạm trù thuộc quy chuẩn xã hội. Nhiều công ty biết cách sử dụng quy chuẩn xã hội để tạo mối
quan hệ sâu sắc với các nhân viên và khách hàng của họ.
Tuy vậy, quy chuẩn xã hội dễ bị tổn thương, và một khi mối quan hệ chuyển đổi từ quy chuẩn
xã hội sang quy chuẩn thị trường thì chuyển chúng trở lại là rất khó. Các mánh khóe lợi dụng
quy chuẩn xã hội của các công ty nhằm tìm kiếm lợi nhuận như cắt dịch vụ, giảm lương, tăng
thời gian làm việc của nhân viên sẽ sớm bị khách hàng, nhân viên phát hiện và phản đối.
Quản lý bản ngã trước sự hưng phấn
Có nhiều tình huống chúng ta tưởng rằng mình có thể kiểm soát được, nhưng thật ra là
không thể. Đó là khi chúng ta hưng phấn tình dục (đặc biệt là nam giới), đói bụng, tức giận, sợ
hãi… Khi bản ngã lên tiếng, chúng ta sẽ có những hành động không thể lý giải được, chẳng hạn
như quan hệ tình dục mà không dùng bao cao su – điều mà chúng ta không bao giờ dám nghĩ
đến vì có thể dẫn đến những bệnh truyền nhiễm chết người. Những người trải nghiệm luôn cố
gắng tránh những tình huống dẫn đến bản ngã, chẳng hạn như tránh hẹn hò khi uống rượu,
tránh đọc mail của sếp khi đang tức giận và luôn có những phương án đề phòng, chẳng hạn như
luôn mang bao cao su trong ví.
Hãy chữa bệnh trì hoãn
Sự trì hoãn, dù phi lý trí, vẫn là một bệnh ở con người. Chúng ta có khuynh hướng trì hoãn
bất kỳ việc gì trong cuộc sống. Khi ở trạng thái bình thường, thoải mái chúng ta tự hứa sẽ tiết
kiệm, tập thể dục hay ăn kiêng. Nhưng chúng ta lại nhanh chóng tìm ra hàng tá lý do để trì
hoãn không thực hiện việc đó. Để chữa căn bệnh này, chúng ta cần phải có sự trợ giúp từ bên
