Quách Gia lại chẳng để ý nhiều đến vậy, mới thong thả mà rằng: - Viên Bản
Sơ ngoài thì được tiếng khoan hòa mà bên trong đố kị, ngoài mặt thi nhân
từ đức hạnh mà bên trong thì lòng lang dạ sói, hẳn mọi người ở đây ai
nấy đã rõ. Khi xưa Trương Đạo cắt máu mà thề đi du thuyết, khiến Hàn
Phức phải nhượng đất Ký Châu, nhưng lại vì nhận chiếu vời từ Tây kinh,
cớ truyền ban tước mà bị đồ sát; Lưu Huân trung hiếu lưỡng toàn, nhưng
lại vì đi sứ mà bị sát hại; Lã Bố lập công phá giặc Hắc Sơn, buông
lỏng quản thúc sĩ tốt, lúc thỉnh binh cũng chẳng thể tự mình đi thì cũng
đành thôi, Viên Thiệu lại còn cho người hành thích. Đủ gương tày liếp soi
ra đếm không hết, đối đãi với nhân sĩ thiên hạ như thế, há ai còn dám lập
công dựng nghiệp? Chỉ mấy câu ấy thôi mà từng lời từng lời như cứa vào
cổ Viên Thiệu, xưa nay thảy đều là hắn hành sự nhưng không che giấu
được nhưng điểm yếu chí mạng này.
Tuân Diễn cũng phụ họa thêm: - Dùng người, cao hay thấp là có thể thấy
ngay ở điểm đó. Đại tướng quân dùng những người như Trình Trọng Đức,
Mao Hiếu Tiên, Mãn Bá Ninh, Tiết Hiếu Uy thảy đều xuất thân bẩn hàn,
xét tài trí mà tuyển, không phân biệt sang hèn quý tiện là vậy. Trong khi
Viên Bản Sơ bốn đời tam công, những người mà Bản Sơ dùng vốn đều là
cường hào thế gia, chỉ xem xuất thân mà xét người nên khó tránh khỏi thiên
kiến. Trong khi lại chuyên dùng người Hà Bắc, không xót kẻ đường xa đến
quy phụ, nên càng khó lấy được lòng người. - Câu cuối cùng cũng thực là
tự đáy lòng mà ra. Bắt đầu từ khi Viên Thiệu vào Ký Châu liền giao kết,
bắt tay hợp tác với các nhân sĩ địa phương, thay thế dần những nhấn vật
trong bè đảng cũ. Chính vì thế đám nhân sĩ ngoại tịch từ bên ngoài đến như
Quách Đồ, Tân Bình, Tuân Thầm, được trọng dụng giờ cũng chỉ còn như
lông phượng vảy lân mà thôi, phần lớn những chức vị trọng yếu hơn đều đã
bị người Hà Bắc bản địa nắm giữ. Nay Tuân Diễn đến đây, danh nghĩa là về
với triều đình phò tá thiên tử, nhưng kỳ thực là xét thấy Hà Bắc đã không
còn tiềm lực để phát triển tiền đồ, không còn đất dụng võ, chẳng còn nơi
tiến thủ, nên mới coi đây như thay đổi môn đình mà đi theo và dựa vào Tào
Tháo.
