như mình đoạt ruộng của người ta, người ta có thể không đi theo mình,
mà dù cho có theo mình cũng có thể tạo phản. Bài học từ việc phản
loạn ở Duyện Châu trước kia còn không đủ thê thảm ư? Ngay cả trong
quân mã chủ lực ở Tào doanh cũng có không ít hào cường. Ví như Lý
Điển, gia tộc hơn ba ngàn người, điền sản khắp các huyện Thành Vũ,
Thừa Thị, đích thị là một đại địa chủ. Nhưng người ta có công, Duyện
Châu là nhờ Lý gia liều mình đánh nhau lấy lại cho Tào Tháo. Lã Kiền
ở Thái Sơn, Lý Thông ở Nhữ Nam đều là những nhà hào cường vũ
trang, chỉ là những người này còn biết bổn phận mà thôi. Lại còn bọn
Tào Hồng, Hứa Du, Lưu Huân, Quách Gia, tậu ruộng mua nhà tính làm
sao cho hết? Chỉ cần xem xét sự phiền phức của Ký Châu ngay trước
mắt thôi là đủ, Viên Thiệu thống trị đã lâu, hào tộc khắp chốn cùng quê.
Ngay cả kẻ sĩ can gián thẳng thắn như Thôi Diễm cũng là một trong số
đó, nếu như lại khiến họ mất lòng thì những nỗ lực trước đây coi như
phí hoài, khóc Viên Thiệu chẳng phải khóc uổng ư? Chinh chiến sau
này còn đánh thế nào? Tào Tháo cúi đầu nghĩ ngợi hồi lâu, cuối cùng
cảm thán nói:
— Trị nước lớn như nấu cá nhỏ vậy...
Trọng Trường Thống nghe câu này liền biết Tào Tháo không thể
hạ quyết tâm, những khó khăn ấy ông ta cũng hiểu được, chỉ khi nhất
thống thiên hạ mới có thể giải quyết, liền không cố khuyên nữa:
— Nếu đã không thể chế ước kẻ mạnh, vậy cần phải ra sức nâng
đỡ kẻ yếu. Chúa công có thể miễn giảm tô thuế cho Ký Châu một cách
thích đáng, đồng thời giáo dụ quan lại các nơi cũng như các nhà đại hộ
ở quận huyện, khiến họ khoan hậu với nông nô, giảm bớt việc kiêm
tính, đem những ruộng đất vô chủ sau chinh chiến chia cho bách tính.
Mấy biện pháp ấy tuy không trị tận ngọn, nhưng cũng có thể có
chút tác dụng.
— Được, vậy cứ theo như ngươi nói. - Tào Tháo bóp bóp trán, lại
nói, - Hà Bắc dụng binh nhiều năm, dân chúng khổ không sao kể xiết,
