Giữa chợ có một cái quán khá rộng, người ta thường gọi là "cầu các
cụ". Cứ đến phiên chợ, các cụ ăn cơm thật sớm, rồi rủ nhau ra ngồi tại quán
đó, để ra lệnh cho tên mõ chợ đi lùng trong dãy hàng lợn.
Những người đi bán lợn con thường có một bộ đồ dùng đặc biệt. Họ
nhốt lợn vào rọ, họ đựng rọ bằng chiếc lồng to, rồi họ dùng cây đòn tre
khiêng cái lồng ấy vào chợ.
Lồng lợn của họ vừa đặt xuống đất, mõ chợ đã đến thu mất cây đòn để
đem về quán trình với các cụ.
Bán hết lợn, muốn khiêng lồng về, người ta phải đến quán ấy mà
chuộc lấy cây đòn ấy. Tiền chuộc tùy ý các cụ định liệu, ít nhất cũng phải
hai hào. Đó là thuế một lồng lợn.
Một cái thị trường rộng lớn như ngôi chợ Sa, mỗi phiên phải có hàng
trăm lồng lợn. Bởi vì lợn của mấy huyện gần đấy đều phải bán ở chợ ấy.
Cho nên, riêng số thuế lợn, mỗi ngày đã có vài chục đồng. Trừ ra một phần
để dành, món tiền ấy sẽ làm cho các cụ no say trong ngày hôm ấy. Vì vậy,
các cụ mong đến phiên chợ, chẳng khác con gái mong đến ngày cưới. Mưa
bão chết cò, cũng cố dò đi, chỉ có khi nào ốm nặng mới chịu ở nhà.
Trong lúc ăn uống, các cụ không thèm dùng đến đầy tớ, nhà bếp. Đã
có cụ dưới đi phục dịch cụ trên.
Thì ra cái tuổi lục tuần, ở các làng khác là tuổi cơm bưng, nước rót,
con cháu dưới gối sum vầy, nhưng ở làng này, vẫn còn là tuổi chỉ để năm
ngày một lần ra chợ thái thịt, đun bếp, xách bát, bưng mâm cho các người
khác.
Đấy là nạn hàng phiên. Cái nạn hàng năm còn khổ hơn nữa.
Một làng C.L. tất cả trên sáu trăm cụ. Mỗi năm một lần, cứ đến hồi
cuối tháng chạp, mấy trăm cụ đó họp nhau đánh chén một bữa.
